Cầm Sắt
Nguyên tác: Lý Thương Ẩn
七言律詩
李商隱
錦瑟
錦瑟無端五十絃， 一絃一柱思華年。
莊生曉夢迷蝴蝶， 望帝春心託杜鵑。
滄海月明珠有淚， 藍田日暖玉生煙。
此情可待成追憶， 只是當時已惘然。
Cầm Sắt
Cầm sắt vô đoan ngũ thập huyền
Nhất huyền nhất trụ tư hoa niên
Trang sinh hiểu mộng mê hồ điệp
Vọng đế xuân tâm thác đỗ quyên
Thương hải nguyệt minh châu hữu lệ
Lam điền nhật noãn ngọc sinh yên
Thử tình khả đãi thành truy ức
Chỉ thị đương thời dĩ uổng nhiên
--Dịch Nghĩa--
Đàn gấm chẳng vì cớ chi mà có năm mươi dây
Mỗi dây mỗi trụ đều gợi nhớ đến thời tuổi trẻ
Trang Chu buổi sáng nằm mộng thành bươm bướm
Lòng xuân của vua Thục đế gửi vào chim Đỗ Quyên
Trăng chiếu sáng trên mặt biển xanh, châu rơi lệ
Ánh nắng ấm áp chiếu vào hạt ngọc Lam Điền sinh ra khói
Tình này đã sớm trở thành nỗi nhớ nhung về dĩ vãng
Cho đến bây giờ chỉ còn lại nỗi đau thương
--Bản dịch của Huỳnh Minh Đức--
Cẩm sắt vì sao ngũ thập huyền
Mỗi dây mỗi trụ, nhớ hoa niên
Trang Chu tỉnh mộng, mơ hồ điệp
Vọng đế lòng xuân, gởi Đỗ quyên
Trăng sáng biển xanh, châu đổ lệ
Khói vương nắng ấm, ngọc Lam điền
Tình này sớm tạo niềm nhung nhớ
Là buổi đầu tiên, chút nỗi niềm
--Bản dịch của Nguyễn Hùng Lân --
Đàn năm mươi sợi tơ đồng
Mỗi dây khảy lại nhớ nhung thuở nào
Trang sinh mộng bướm sớm nao
Lòng xuân Thục đế gởi vào đỗ quyên
Trăng soi biển lệ châu miền
Nắng lên hạt ngọc Lam Điền khói xây
Tình này đáng lẽ đẹp đây
Tiếc thay ngày nọ đã đầy đau thương
--Bản dịch của Tuấn Sơn--
Năm chục dây đàn, tiếng diệu huyền
Mỗi dây một trục nhớ hoa niên
Trang Sinh nằm mộng thành bướm trắng
Thục Đế qua đời hoá Đỗ Quyên
Dâu Bễ trăng soi, dòng lệ nhỏ
Lam Điền trời ấm, khói sương lên
Cuộc tình khơi dậy trong tiềm thức
Khuấy động tâm tư nỗi muộn phiền
Chú thích: Theo truyền thuyết cây đàn đầu tiên 50 dây do thần linh chế tác, giao cho nữ thần Tố Nữ giữ và dạy người biết đàn. Từ đó sinh ra thể tài “tranh tố nữ” vẽ các nữ diễn viên, nhạc công .
Thành ngữ nói “ duyên cầm sắt ” . Ý nói mối duyên đẹp, lãng mạn như cây đàn cầm sắt .
Trang sinh: Trang Chu nhà triêt học cổ đại với “ giấc mơ hoá bướm” .
Vọng đế: vua nước Thục thời cổ đại, theo truyền thuyết nhường ngôi cho viên tướng Miết Linh sau mất luôn cả vợ, khi chết hoá thành con chim (đỗ quyên, đỗ vũ, tử qui, chim cuốc) kêu “ quốc quốc “ tiếc rẻ ngai vàng .
Lam Điền: một vùng núi ở tỉnh Thiểm Tây nơi có nhiều ngọc quí .
--Bản dịch của Nguyễn phước Hậu—
Năm mươi dây sắt cớ làm sao ?
Mỗi trụ mỗi dây nhắc tuổi đào .
Hồ điệp Trang sinh mơ sáng trắng
Đỗ quyên Thục đế tiếc xuân nào ?
Trăng soi biển biếc khơi dòng lệ
Nắng chiếu ngọc lam tỏa khói màu
Tình gợi nhớ nhung về dĩ vãng
Giờ còn sót lại nỗi niềm đau .
--Bản dịch của Vương Thanh—
Đàn gấm
Ðàn gấm, năm mươi sợi ảo huyền
Từng dây, từng trục gọi hoa niên
Trang sinh, mộng sớm mơ hồn bướm
Thục đế, lòng xuân gửi tiếng quyên
Trăng sáng, lệ châu nhòa Bích Hải
Nắng hanh, khói ngọc tỏa Lam Ðiền
Tình này ôn lại còn thương cảm
Một thuở đau lòng chữ nợ duyên ...
-- Bản dịch của Viên Thu --
Cẩm sắt
Cẩm sắt so năm chục sợi huyền,
Một dây một trụ,vọng hoa niên.
Trang sinh tỉnh mộng ngờ hồ điệp,
Vọng đế thác hồn hóa đỗ quyên.
Thanh hải trăng ngời ,châu tưởng lệ,
Lam điền trời ấm,ngọc sinh yên.
Tình này hãy để thành hoài niệm,
Chỉ biết giờ đây lắm não phiền!
--Bản dịch của Nguyễn Minh--
Đàn gấm vì sao năm chục dây ?
Mỗi dây mỗi trụ nhớ thơ ngây
Trang sinh mộng sớm mơ thành bướm
Vọng đế hồn xuân nhập cuốc đây
Trăng sáng biển xanh soi ngọc khóc
Lam điền nắng ấm khói châu bay
Tình kia có thể thành nhung nhớ
Chỉ tiếc chán chường ngay lúc này
--Bản dịch của Trần Trọng Kim--
Đàn cẩm sắt, mấy chục dây,
Một dây, một trục, nhớ ngày thanh niên.
Trang –sinh hồ-điệp mộng quên,
Lòng xuân Thục đế, đỗ quyên gửi mình.
Trăng soi châu dỏ duyềnh xanh,
Lam-điền trời ấm, ngọc lành khói bay.
Tình kia còn nhớ có ngày,
Hiện nay chỉ thấy gắt-gay nỗi lòng.
--Bản dịch của Trần Trọng San--
Cây đàn năm chục đường dây,
Mỗi dây mỗi trụ, nhớ ngày còn xanh.
Mơ màng giấc bướm Trang-sinh;
Lòng xuân Vọng-đế, đỗ-quyên gửi vào.
Biển xanh trăng chiếu lệ châu;
Ngọc phơi nắng ấm, khói cao Lam-Điền.
Tình này đợi nhớ nên niềm,
Thế nhưng đã ngậm ngùi duyên bấy giờ.
--Bản dịch của Lê Nguyễn Lưu--
Đàn gấm gồm năm chục sợi liền,
Mỗi dây mỗi trụ nhớ hoa niên.
Trang sinh mộng sớm ngờ thân bướm,
Vọng đế lòng xuân gửi tiếng quyên.
Trăng sáng lệ đàn châu Đại Hải,
Nắng xông ngọc bốc khói Lam Điền.
Tình xưa hãy để thành lưu niệm,
Một thủa yêu đương luống hão huyền !
--Bản dịch của Trần Nhất Lang--
Năm chục đường tơ bởi tại đâu ?
Trục, giây nhớ thủa tóc xanh mầu.
Trang Sinh giấc bướm mơ xuân mộng,
Thục Đế, chim quyên nhỏ nước sầu.
Duyềnh biển trăng thanh soi ngọc lệ,
Núi Lam nắng ấm tỏa minh châu.
Tình kia đã trở thành hoài niệm,
Thương càm hôm nay chỉ đớn đau.
--Bản dịch của Cù An Hưng--
Năm chục dây đàn ai tạo nên,
Từng dây gợi nhớ thủa hoa niên.
Trang Sinh mộng ngỡ thân hồ điệp,
Thục đế lòng trao tiếng đỗ quyên.
Khói ngọc Lam Điền pha nắng ấm,
Lệ châu thương hải đọng trăng huyền.
Những mong tình kết trong hồi tưởng,
Một thoáng mơ xưa đã lặng chìm.
--Bản dịch của Phạm Tuấn Anh--
Đàn gấm cớ sao năm chục dây
Mỗi dây mỗi trụ tuổi thơ ngây
Trang sinh mơ hỏi mình hay bướm
Vọng đế gửi quyên ý xuân này
Trăng biển trân châu hòa nước mắt
Nắng đồng bảo ngọc quyện khói bay
Với tay định nắm miền ký ức
Thu tay chỉ thấy khoảng không đầy
--Bản dịch của Lâm trung Phú --
Đàn cầm sao có năm mươi dây ?
Mỗi trục mỗi dây đẹp những ngày !
Mộng sớm Trang Sinh mơ bướm mãi
Quyên khuya Thục Đế tiếc xuân hoài !
Trăng thanh Thương hải lệ châu rớt
Nắng ấm Lam điền khói ngọc bay !
Tình ấy được chờ thành cõi mhớ
Chỉ là thời đó đã đau đầy !!!
-- English --
Seven-character-regular-verse
Li Shangyin
THE INLAID HARP
I wonder why my inlaid harp has fifty strings,
Each with its flower-like fret an interval of youth.
...The sage Chuangzi is day-dreaming, bewitched by butterflies,
The spring-heart of Emperor Wang is crying in a cuckoo,
Mermen weep their pearly tears down a moon-green sea,
Blue fields are breathing their jade to the sun....
And a moment that ought to have lasted for ever
Has come and gone before I knew.
Nguyên tác: Lý Thương Ẩn
七言律詩
李商隱
錦瑟
錦瑟無端五十絃， 一絃一柱思華年。
莊生曉夢迷蝴蝶， 望帝春心託杜鵑。
滄海月明珠有淚， 藍田日暖玉生煙。
此情可待成追憶， 只是當時已惘然。
Cầm Sắt
Cầm sắt vô đoan ngũ thập huyền
Nhất huyền nhất trụ tư hoa niên
Trang sinh hiểu mộng mê hồ điệp
Vọng đế xuân tâm thác đỗ quyên
Thương hải nguyệt minh châu hữu lệ
Lam điền nhật noãn ngọc sinh yên
Thử tình khả đãi thành truy ức
Chỉ thị đương thời dĩ uổng nhiên
--Dịch Nghĩa--
Đàn gấm chẳng vì cớ chi mà có năm mươi dây
Mỗi dây mỗi trụ đều gợi nhớ đến thời tuổi trẻ
Trang Chu buổi sáng nằm mộng thành bươm bướm
Lòng xuân của vua Thục đế gửi vào chim Đỗ Quyên
Trăng chiếu sáng trên mặt biển xanh, châu rơi lệ
Ánh nắng ấm áp chiếu vào hạt ngọc Lam Điền sinh ra khói
Tình này đã sớm trở thành nỗi nhớ nhung về dĩ vãng
Cho đến bây giờ chỉ còn lại nỗi đau thương
--Bản dịch của Huỳnh Minh Đức--
Cẩm sắt vì sao ngũ thập huyền
Mỗi dây mỗi trụ, nhớ hoa niên
Trang Chu tỉnh mộng, mơ hồ điệp
Vọng đế lòng xuân, gởi Đỗ quyên
Trăng sáng biển xanh, châu đổ lệ
Khói vương nắng ấm, ngọc Lam điền
Tình này sớm tạo niềm nhung nhớ
Là buổi đầu tiên, chút nỗi niềm
--Bản dịch của Nguyễn Hùng Lân --
Đàn năm mươi sợi tơ đồng
Mỗi dây khảy lại nhớ nhung thuở nào
Trang sinh mộng bướm sớm nao
Lòng xuân Thục đế gởi vào đỗ quyên
Trăng soi biển lệ châu miền
Nắng lên hạt ngọc Lam Điền khói xây
Tình này đáng lẽ đẹp đây
Tiếc thay ngày nọ đã đầy đau thương
--Bản dịch của Tuấn Sơn--
Năm chục dây đàn, tiếng diệu huyền
Mỗi dây một trục nhớ hoa niên
Trang Sinh nằm mộng thành bướm trắng
Thục Đế qua đời hoá Đỗ Quyên
Dâu Bễ trăng soi, dòng lệ nhỏ
Lam Điền trời ấm, khói sương lên
Cuộc tình khơi dậy trong tiềm thức
Khuấy động tâm tư nỗi muộn phiền
Chú thích: Theo truyền thuyết cây đàn đầu tiên 50 dây do thần linh chế tác, giao cho nữ thần Tố Nữ giữ và dạy người biết đàn. Từ đó sinh ra thể tài “tranh tố nữ” vẽ các nữ diễn viên, nhạc công .
Thành ngữ nói “ duyên cầm sắt ” . Ý nói mối duyên đẹp, lãng mạn như cây đàn cầm sắt .
Trang sinh: Trang Chu nhà triêt học cổ đại với “ giấc mơ hoá bướm” .
Vọng đế: vua nước Thục thời cổ đại, theo truyền thuyết nhường ngôi cho viên tướng Miết Linh sau mất luôn cả vợ, khi chết hoá thành con chim (đỗ quyên, đỗ vũ, tử qui, chim cuốc) kêu “ quốc quốc “ tiếc rẻ ngai vàng .
Lam Điền: một vùng núi ở tỉnh Thiểm Tây nơi có nhiều ngọc quí .
--Bản dịch của Nguyễn phước Hậu—
Năm mươi dây sắt cớ làm sao ?
Mỗi trụ mỗi dây nhắc tuổi đào .
Hồ điệp Trang sinh mơ sáng trắng
Đỗ quyên Thục đế tiếc xuân nào ?
Trăng soi biển biếc khơi dòng lệ
Nắng chiếu ngọc lam tỏa khói màu
Tình gợi nhớ nhung về dĩ vãng
Giờ còn sót lại nỗi niềm đau .
--Bản dịch của Vương Thanh—
Đàn gấm
Ðàn gấm, năm mươi sợi ảo huyền
Từng dây, từng trục gọi hoa niên
Trang sinh, mộng sớm mơ hồn bướm
Thục đế, lòng xuân gửi tiếng quyên
Trăng sáng, lệ châu nhòa Bích Hải
Nắng hanh, khói ngọc tỏa Lam Ðiền
Tình này ôn lại còn thương cảm
Một thuở đau lòng chữ nợ duyên ...
-- Bản dịch của Viên Thu --
Cẩm sắt
Cẩm sắt so năm chục sợi huyền,
Một dây một trụ,vọng hoa niên.
Trang sinh tỉnh mộng ngờ hồ điệp,
Vọng đế thác hồn hóa đỗ quyên.
Thanh hải trăng ngời ,châu tưởng lệ,
Lam điền trời ấm,ngọc sinh yên.
Tình này hãy để thành hoài niệm,
Chỉ biết giờ đây lắm não phiền!
--Bản dịch của Nguyễn Minh--
Đàn gấm vì sao năm chục dây ?
Mỗi dây mỗi trụ nhớ thơ ngây
Trang sinh mộng sớm mơ thành bướm
Vọng đế hồn xuân nhập cuốc đây
Trăng sáng biển xanh soi ngọc khóc
Lam điền nắng ấm khói châu bay
Tình kia có thể thành nhung nhớ
Chỉ tiếc chán chường ngay lúc này
--Bản dịch của Trần Trọng Kim--
Đàn cẩm sắt, mấy chục dây,
Một dây, một trục, nhớ ngày thanh niên.
Trang –sinh hồ-điệp mộng quên,
Lòng xuân Thục đế, đỗ quyên gửi mình.
Trăng soi châu dỏ duyềnh xanh,
Lam-điền trời ấm, ngọc lành khói bay.
Tình kia còn nhớ có ngày,
Hiện nay chỉ thấy gắt-gay nỗi lòng.
--Bản dịch của Trần Trọng San--
Cây đàn năm chục đường dây,
Mỗi dây mỗi trụ, nhớ ngày còn xanh.
Mơ màng giấc bướm Trang-sinh;
Lòng xuân Vọng-đế, đỗ-quyên gửi vào.
Biển xanh trăng chiếu lệ châu;
Ngọc phơi nắng ấm, khói cao Lam-Điền.
Tình này đợi nhớ nên niềm,
Thế nhưng đã ngậm ngùi duyên bấy giờ.
--Bản dịch của Lê Nguyễn Lưu--
Đàn gấm gồm năm chục sợi liền,
Mỗi dây mỗi trụ nhớ hoa niên.
Trang sinh mộng sớm ngờ thân bướm,
Vọng đế lòng xuân gửi tiếng quyên.
Trăng sáng lệ đàn châu Đại Hải,
Nắng xông ngọc bốc khói Lam Điền.
Tình xưa hãy để thành lưu niệm,
Một thủa yêu đương luống hão huyền !
--Bản dịch của Trần Nhất Lang--
Năm chục đường tơ bởi tại đâu ?
Trục, giây nhớ thủa tóc xanh mầu.
Trang Sinh giấc bướm mơ xuân mộng,
Thục Đế, chim quyên nhỏ nước sầu.
Duyềnh biển trăng thanh soi ngọc lệ,
Núi Lam nắng ấm tỏa minh châu.
Tình kia đã trở thành hoài niệm,
Thương càm hôm nay chỉ đớn đau.
--Bản dịch của Cù An Hưng--
Năm chục dây đàn ai tạo nên,
Từng dây gợi nhớ thủa hoa niên.
Trang Sinh mộng ngỡ thân hồ điệp,
Thục đế lòng trao tiếng đỗ quyên.
Khói ngọc Lam Điền pha nắng ấm,
Lệ châu thương hải đọng trăng huyền.
Những mong tình kết trong hồi tưởng,
Một thoáng mơ xưa đã lặng chìm.
--Bản dịch của Phạm Tuấn Anh--
Đàn gấm cớ sao năm chục dây
Mỗi dây mỗi trụ tuổi thơ ngây
Trang sinh mơ hỏi mình hay bướm
Vọng đế gửi quyên ý xuân này
Trăng biển trân châu hòa nước mắt
Nắng đồng bảo ngọc quyện khói bay
Với tay định nắm miền ký ức
Thu tay chỉ thấy khoảng không đầy
--Bản dịch của Lâm trung Phú --
Đàn cầm sao có năm mươi dây ?
Mỗi trục mỗi dây đẹp những ngày !
Mộng sớm Trang Sinh mơ bướm mãi
Quyên khuya Thục Đế tiếc xuân hoài !
Trăng thanh Thương hải lệ châu rớt
Nắng ấm Lam điền khói ngọc bay !
Tình ấy được chờ thành cõi mhớ
Chỉ là thời đó đã đau đầy !!!
-- English --
Seven-character-regular-verse
Li Shangyin
THE INLAID HARP
I wonder why my inlaid harp has fifty strings,
Each with its flower-like fret an interval of youth.
...The sage Chuangzi is day-dreaming, bewitched by butterflies,
The spring-heart of Emperor Wang is crying in a cuckoo,
Mermen weep their pearly tears down a moon-green sea,
Blue fields are breathing their jade to the sun....
And a moment that ought to have lasted for ever
Has come and gone before I knew.