Cổ Phong - Vũ Hịch Như Lưu Tinh
Nguyên tác: Lý Bạch
古風 - 羽檄如流星，
李白
羽檄如流星，
虎符合專城。
喧呼救邊急，
群鳥皆夜鳴。
白日曜紫微，
三公運權衡。
天地皆得一，
澹然四海清。
借問此何為，
答言楚徵兵。
渡瀘及五月，
將赴雲南征。
怯卒非戰士，
炎方難遠行。
長號別嚴親，
日月慘光晶。
泣盡繼以血，
心摧兩無聲。
困獸當猛虎，
窮魚餌奔鯨。
千去不一回，
投軀豈全生。
如何舞幹戚，
一使有苗平。
Cổ Phong - Vũ Hịch như lưu tinh
Lý Bạch
Vũ hịch như lưu tinh,
Hổ phù hợp chuyên thành.
Huyên hô cứu biên cấp,
Quần điểu giai dạ minh.
Bạch nhật diệu tử vi,
Tam công vận quyền hành.
Thiên địa giai đắc nhất,
Đạm nhiên tứ hải thanh.
Tá vấn thử hà vi,
Đáp ngôn Sở trưng binh.
Độ Lô cập ngũ nguyệt,
Tương phó Vân Nam chinh.
Khiếp tốt phi chiến sĩ,
Viêm phương nan viễn hành.
Trường hào biệt nghiêm thân,
Nhật nguyệt thảm quang tinh.
Khấp tận kế dĩ huyết,
Tâm tồi lưỡng vô thanh.
Khốn thú đương mãnh hổ,
Cùng ngư nhị bôn kình.
Thiên khứ bất nhất hồi,
Đầu khu khởi toàn sinh.
Như hà vũ cán thích,
Nhất sử hữu Miêu bình.
Chú thích: 1/ Tác giả LB có quá nhiều bài mang tựa đề là Cổ Phong. Để dễ dàng cho việc truy cập, nay tạm dùng câu đầu trong bài làm tựa đề. 2/ LB làm bài này trong bối cảnh nhà Đường đang bắt lính để đàn áp cuộc nổi dậy của dân xứ Nam Chiếu. Nguyên Nam Chiếu là một nước độc lập (nhưng hàng năm phải triều cống nhà Đường) ở phía tây nam Trung Hoa (nay trong tỉnh Vân Nam). Khoảng năm 750, thái thú Vân Nam là Trương Kiền Đà bạo ngược, coi thường vua Nam Chiếu là Các La Phong và còn yêu sách nhiều điều phi lý khiến dân Nam Chiếu phản kháng. Đà sai tiết độ sứ Kiếm Nam là Tiên Vu Trọng Thông thống lĩnh tám vạn binh đàn áp, Thông thu to, chết và bị thương tới sáu vạn. Tể tướng Dương Quốc Trung ra lệnh bắt lính ở hai tỉnh Hà Nam và Hà Bắc bổ sung…3/ Hai câu cuối mượn điển tích thời vua Thuấn: bộ tộc Miêu làm phản, có người tâu xin cử binh thảo phạt, Thuấn không nghe, còn truyền dùng binh khí gõ nhịp cho mọi người nhảy múa hoà bình. Người Miêu thấy vậy xin thuần phục như cũ.
Dịch nghĩa:
Cổ Phong - Vũ Hịch Như Lưu Tinh,
Văn thư quân sự nhiều như sao chuyển,
lệnh hành quân ban cho nhiều thành liên hệ.
Tấp nập cho việc cứu viện biên thuỳ,
[đến nỗi] ban đêm chim đều [hoảng sợ] kêu ran.
[Vua như] mặt trời toả ánh trắng tía [bình thường],
Quần thần điều hành công việc tốt.
Trời đất thu về một mối,
Ấm no nơi nơi thanh bình.
Xin hỏi thế này là thế nào?
[bỗng nhiên] đáp lệnh trưng binh đất Sở.
Cho kịp vượt sông Lô vào tháng năm,
để chi viện chiến trường Vân Nam.
Lính hèn nhát chẳng có vẻ gì là chiến sĩ,
đường đến xứ nóng xa xôi gian khổ.
Kêu gào bịn rịn từ biệt cha mẹ,
Ánh trăng trời cũng như sầu thảm.
Khóc hết nước mắt tới máu,
Lòng tan nát đôi bên đều nghẹn lời.
[như] con thú khốn nạn trước miệng cọp dữ,
[như] cá đường cùng trước cá voi đang săn đuổi.
Một lần đi ngàn người không về một người,
Mang thân [ra chiến địa] há sống sót sao.
Phải chi gõ cán búa mà múa ca [như thời vua Thuấn],
một lần đã khiến bình định được bộ tộc Miêu.
--Bản dịch của Nguyễn Minh--
Thư quân sự nhiều như sao chuyển
Lệnh hành quân sai khiến nhiều thành
Biên thuỳ cần gấp cứu binh
Ban đêm chim sợ kêu inh từng đàn
Vua đang như ánh dương toả sáng
Quần thần điều thoả đáng phần mình
Đất trời một mối phồn vinh
Nơi nơi no ấm, thanh bình tươi vui
Nay xin hỏi các người sao thế?
Lệnh trưng binh đất Sở phải làm
Sông Lô kíp vượt tháng năm
Để mà chi viện Vân Nam đang cầu
Lính hèn nhát giống đâu chiến sĩ
Rất khó ra nóng xứ đường xa
Kêu gào từ biệt mẹ cha
Trăng trời cũng thảm chiếu ra ánh sầu
Khóc hết nước máu au rịn đỏ
Tan nát lòng đôi ngả nghẹn lời
Thú rừng trước cọp tàn đời
Kình ngư rượt đuổi cá bơi được nào
Ngàn người đi một sao trở lại
Mang thân ra biên ải khó toàn
Phải chi gõ búa múa tràn
Người xưa bình định dễ dàng tộc Miêu.
--Bản dịch của Viên Thu--
Thư sự quân tình chuyển tựa sao,
Lệnh binh liên hệ lắm thành trao.
Rộn ràng cứu viện biên thùy gấp,
Đến nỗi chim đêm hoảng hốt gào.
Vua tựa vầng dương trắng tía nay,
Quần thần điều khiển việc nên hay.
Đất trời thu nhập cùng chung mối,
No ấm thanh bình vượng khắp nơi.
Muốn hỏi tại sao nông nổi vậy,
Lệnh trưng binh đất Sở làm ngay.
Vượt sông Lô tháng năm cho kịp,
Chi viện Vân Nam chiến địa dài.
Lính nhát hèn, đâu là chiến sĩ,
Đường gian khổ nhiệt đới xa xôi.
Kêu gào tiễn biệt cùng cha mẹ,
Trăng cõi trời cao cũng ngậm ngùi.
Nước mắt hết, còn đây máu lệ,
Đôi bên nát ruột chẳng nên lời.
Khốn thân con thú, kinh hàm cọp,
Cá nhỏ cùng đường, trước cá voi.
Một chuyến ngàn người đi mất tiêu,
Ra sa trường sống sót bao nhiêu.
Chẳng bằng nhịp cán đao ca múa,
Chỉ một lần bình được giặc Miêu.
Nguyên tác: Lý Bạch
古風 - 羽檄如流星，
李白
羽檄如流星，
虎符合專城。
喧呼救邊急，
群鳥皆夜鳴。
白日曜紫微，
三公運權衡。
天地皆得一，
澹然四海清。
借問此何為，
答言楚徵兵。
渡瀘及五月，
將赴雲南征。
怯卒非戰士，
炎方難遠行。
長號別嚴親，
日月慘光晶。
泣盡繼以血，
心摧兩無聲。
困獸當猛虎，
窮魚餌奔鯨。
千去不一回，
投軀豈全生。
如何舞幹戚，
一使有苗平。
Cổ Phong - Vũ Hịch như lưu tinh
Lý Bạch
Vũ hịch như lưu tinh,
Hổ phù hợp chuyên thành.
Huyên hô cứu biên cấp,
Quần điểu giai dạ minh.
Bạch nhật diệu tử vi,
Tam công vận quyền hành.
Thiên địa giai đắc nhất,
Đạm nhiên tứ hải thanh.
Tá vấn thử hà vi,
Đáp ngôn Sở trưng binh.
Độ Lô cập ngũ nguyệt,
Tương phó Vân Nam chinh.
Khiếp tốt phi chiến sĩ,
Viêm phương nan viễn hành.
Trường hào biệt nghiêm thân,
Nhật nguyệt thảm quang tinh.
Khấp tận kế dĩ huyết,
Tâm tồi lưỡng vô thanh.
Khốn thú đương mãnh hổ,
Cùng ngư nhị bôn kình.
Thiên khứ bất nhất hồi,
Đầu khu khởi toàn sinh.
Như hà vũ cán thích,
Nhất sử hữu Miêu bình.
Chú thích: 1/ Tác giả LB có quá nhiều bài mang tựa đề là Cổ Phong. Để dễ dàng cho việc truy cập, nay tạm dùng câu đầu trong bài làm tựa đề. 2/ LB làm bài này trong bối cảnh nhà Đường đang bắt lính để đàn áp cuộc nổi dậy của dân xứ Nam Chiếu. Nguyên Nam Chiếu là một nước độc lập (nhưng hàng năm phải triều cống nhà Đường) ở phía tây nam Trung Hoa (nay trong tỉnh Vân Nam). Khoảng năm 750, thái thú Vân Nam là Trương Kiền Đà bạo ngược, coi thường vua Nam Chiếu là Các La Phong và còn yêu sách nhiều điều phi lý khiến dân Nam Chiếu phản kháng. Đà sai tiết độ sứ Kiếm Nam là Tiên Vu Trọng Thông thống lĩnh tám vạn binh đàn áp, Thông thu to, chết và bị thương tới sáu vạn. Tể tướng Dương Quốc Trung ra lệnh bắt lính ở hai tỉnh Hà Nam và Hà Bắc bổ sung…3/ Hai câu cuối mượn điển tích thời vua Thuấn: bộ tộc Miêu làm phản, có người tâu xin cử binh thảo phạt, Thuấn không nghe, còn truyền dùng binh khí gõ nhịp cho mọi người nhảy múa hoà bình. Người Miêu thấy vậy xin thuần phục như cũ.
Dịch nghĩa:
Cổ Phong - Vũ Hịch Như Lưu Tinh,
Văn thư quân sự nhiều như sao chuyển,
lệnh hành quân ban cho nhiều thành liên hệ.
Tấp nập cho việc cứu viện biên thuỳ,
[đến nỗi] ban đêm chim đều [hoảng sợ] kêu ran.
[Vua như] mặt trời toả ánh trắng tía [bình thường],
Quần thần điều hành công việc tốt.
Trời đất thu về một mối,
Ấm no nơi nơi thanh bình.
Xin hỏi thế này là thế nào?
[bỗng nhiên] đáp lệnh trưng binh đất Sở.
Cho kịp vượt sông Lô vào tháng năm,
để chi viện chiến trường Vân Nam.
Lính hèn nhát chẳng có vẻ gì là chiến sĩ,
đường đến xứ nóng xa xôi gian khổ.
Kêu gào bịn rịn từ biệt cha mẹ,
Ánh trăng trời cũng như sầu thảm.
Khóc hết nước mắt tới máu,
Lòng tan nát đôi bên đều nghẹn lời.
[như] con thú khốn nạn trước miệng cọp dữ,
[như] cá đường cùng trước cá voi đang săn đuổi.
Một lần đi ngàn người không về một người,
Mang thân [ra chiến địa] há sống sót sao.
Phải chi gõ cán búa mà múa ca [như thời vua Thuấn],
một lần đã khiến bình định được bộ tộc Miêu.
--Bản dịch của Nguyễn Minh--
Thư quân sự nhiều như sao chuyển
Lệnh hành quân sai khiến nhiều thành
Biên thuỳ cần gấp cứu binh
Ban đêm chim sợ kêu inh từng đàn
Vua đang như ánh dương toả sáng
Quần thần điều thoả đáng phần mình
Đất trời một mối phồn vinh
Nơi nơi no ấm, thanh bình tươi vui
Nay xin hỏi các người sao thế?
Lệnh trưng binh đất Sở phải làm
Sông Lô kíp vượt tháng năm
Để mà chi viện Vân Nam đang cầu
Lính hèn nhát giống đâu chiến sĩ
Rất khó ra nóng xứ đường xa
Kêu gào từ biệt mẹ cha
Trăng trời cũng thảm chiếu ra ánh sầu
Khóc hết nước máu au rịn đỏ
Tan nát lòng đôi ngả nghẹn lời
Thú rừng trước cọp tàn đời
Kình ngư rượt đuổi cá bơi được nào
Ngàn người đi một sao trở lại
Mang thân ra biên ải khó toàn
Phải chi gõ búa múa tràn
Người xưa bình định dễ dàng tộc Miêu.
--Bản dịch của Viên Thu--
Thư sự quân tình chuyển tựa sao,
Lệnh binh liên hệ lắm thành trao.
Rộn ràng cứu viện biên thùy gấp,
Đến nỗi chim đêm hoảng hốt gào.
Vua tựa vầng dương trắng tía nay,
Quần thần điều khiển việc nên hay.
Đất trời thu nhập cùng chung mối,
No ấm thanh bình vượng khắp nơi.
Muốn hỏi tại sao nông nổi vậy,
Lệnh trưng binh đất Sở làm ngay.
Vượt sông Lô tháng năm cho kịp,
Chi viện Vân Nam chiến địa dài.
Lính nhát hèn, đâu là chiến sĩ,
Đường gian khổ nhiệt đới xa xôi.
Kêu gào tiễn biệt cùng cha mẹ,
Trăng cõi trời cao cũng ngậm ngùi.
Nước mắt hết, còn đây máu lệ,
Đôi bên nát ruột chẳng nên lời.
Khốn thân con thú, kinh hàm cọp,
Cá nhỏ cùng đường, trước cá voi.
Một chuyến ngàn người đi mất tiêu,
Ra sa trường sống sót bao nhiêu.
Chẳng bằng nhịp cán đao ca múa,
Chỉ một lần bình được giặc Miêu.