Cửu Nhật Tề Sơn Đăng Cao
Nguyên tác: Đỗ Mục
九日齊山登高
杜牧
江涵秋影雁初飛﹐
與客攜壺上翠微。
塵世難逢開口笑﹐
菊花須插滿頭歸。
但將酩酊酬佳節﹐
不用登臨怨落暉。
古往今來只如此﹐
牛山何必獨沾衣。
Cửu Nhật Tề Sơn Đăng Cao
Đỗ Mục
Giang hàm thu ảnh nhạn sơ phi,
Dữ khách huề hồ thướng thúy vi.
Trần thế nan phùng khai khẩu tiếu,
Cúc hoa tu sáp mãn đầu quy.
Đản tương mính đính thù giai tiết,
Bất dụng đăng lâm oán lạc huy.
Cổ vãng kim lai chỉ như thử,
Ngưu sơn hà tất độc triêm y.
Chú thích: 1/ cửu nhật, viết ngắn của ngày 9 tháng 9, là lễ hội Trùng Dương bên Tàu. Trong ngày này, người ta dắt cành lá thù du trong mình, lên núi (hay chỗ nào cao) uống rượu ướp hoa cúc. Họ tin làm như thế sẽ tránh được tai họa và được may mắn. 2/ Tề sơn, tên núi, nay trong huyện Quý Trì, tỉnh An Huy. 3/ Ngưu sơn, tên núi, nay trong huyện Lâm Trung tỉnh Sơn Đông. Vua Cảnh công nước Tề thời Xuân Thu, một mình lên núi này, nhìn kinh thành ở phía bắc mà khóc, vì sắp bị nước Tấn thôn tính mà thế yếu e không chống cự được.
--Dịch nghĩa:--
Ngày Chín [tháng 9] Lên Núi Tề
Mặt sông thu in hình chim nhạn bắt đầu bay ;
ta cùng khách mang rượu lên núi xanh.
Ở cõi trần khó có dịp nở nụ cười,
nên khi trở về phải cài hoa cúc đầy đầu.
Nếu chỉ cần uống say cho lễ hội này,
đâu cần phải leo cao oán trách nắng chiều.
Xưa đi nay đến cũng chỉ vậy thôi,
[Tề Cảnh công] đâu cần phải lên núi Ngưu khóc một mình.
--Bản dịch của Nguyễn Minh--
Sông thu in nhạn vừa bay lượn
Cùng khách mang bầu rượu lên non
Cõi trần hiếm dịp cười ròn
Khi về hoa cúc phải gom đầu đầy
Nếu chỉ cần uống say ngày tết
Đâu cần lên núi trách nắng chiều
Đến đi kim cổ bấy nhiêu
Cảnh công đâu phải núi Ngưu lệ tràn
--Bản dịch của Viên Thu--
Ngày chín tháng chín lên Tề sơn
Sông mới mờ thu, nhạn thoảng qua
Ta cùng khách, rượu đến non xa.
Đời đâu mấy lúc cười khoan khoái,
Cúc hãy đầy đầu bước nhẫn nha.
Nên cứ mềm lòng say tết đẹp,
Cớ chi lên núi trách chiều tà .
Xưa nay sự thế đều như vậy,
Sao đến Tề sơn uổng lệ sa .
--bản dịch của Lâm trung Phú --
Sông thu lồng bóng nhạn vừa bay
Rượu quảy lên non với khách bày !
Ở thế , miệng cười e khó gặp
Đường về , cúc giắt ngát hương say !
Nên đem ngất ngưởng mừng mùa đẹp
Chớ lấy trèo cao hận nắng gay !
Từ trước đến nay chừng vẫn thế
Núi Ngưu áo đẫm há riêng đây !!!
--Bản dịch của Trần Trọng Kim--
Dòng thu bóng lộn nhạn bay,
Đeo bầu cùng bạn lên ngay núi đồi.
Cõi trần dễ hé miệng cười,
Đầu cài hoa cúc, thảnh-thơi trở về.
Cảnh vui rượu ngọt thỏa thuê,
Cần chi lên núi, khắt-khe bóng chiều.
Xưa nay chỉ có bấy nhiêu,
Việc gì phải đứng núi Ngưu mà buồn.
--Bản dịch của Trần Trọng San--
Nhạn thu vừa tới, bóng in sông;
Cùng khách đem bầu lên núi trông.
Mở miệng cười vui, đời khó dịp,
Đầy đầu trở lại, cúc gài bông.
Lấy say đền đáp ơn mùa đẹp;
Chẳng hận lên cao, oán tịch dương.
Kim cổ đến đi như vậy cả,
Cảnh-công hà tất lệ trào tuôn.
--Bản dịch của Lê Nguyễn Lưu--
Màu thu lồng nước nhạn bay qua,
Cùng khách mang bầu đến núi xa.
Hiếm được gượng cười trong cõi thế,
Ra về hái giắt một đầu hoa.
Chỉ xin đem rượu vui ngày tốt,
Há phải lên cao hận nắng tà ?
Nay lại xưa qua thì cũng vậy,
Non Ngưu chi để lệ chan hòa !
--Bản dịch của Anh Nguyên--
Sông thu, bóng nhạn vừa bay,
Cùng ai lên núi, rượu này vẫn mang.
Ở đời ít dịp cười vang,
Đầy đầu, hoa cúc cài mang về nhà.
Say sưa đáp lại ngày hoa,
Chẳng lên núi giận nắng tà xuống mau.
Xưa qua nay lại, đổi nhau,
Ngưu-Sơn, há phải gạt châu một mình…
--Bản dịch của Nguyễn phước Hậu--
Nhạn vừa bay bóng lộng sông thu
Khách xách rượu lên núi biếc màu.
Cuộc sống họa hoằng cười toét miệng
Khi về tua tuả cúc đầy đầu.
Định cùng say rượu chào mùa đẹp
Leo tít oán trời tắt nắng mau.
Từ cổ tới giờ thì chỉ thế
Lên Ngưu ướt áo khóc mình sao!
Nguyên tác: Đỗ Mục
九日齊山登高
杜牧
江涵秋影雁初飛﹐
與客攜壺上翠微。
塵世難逢開口笑﹐
菊花須插滿頭歸。
但將酩酊酬佳節﹐
不用登臨怨落暉。
古往今來只如此﹐
牛山何必獨沾衣。
Cửu Nhật Tề Sơn Đăng Cao
Đỗ Mục
Giang hàm thu ảnh nhạn sơ phi,
Dữ khách huề hồ thướng thúy vi.
Trần thế nan phùng khai khẩu tiếu,
Cúc hoa tu sáp mãn đầu quy.
Đản tương mính đính thù giai tiết,
Bất dụng đăng lâm oán lạc huy.
Cổ vãng kim lai chỉ như thử,
Ngưu sơn hà tất độc triêm y.
Chú thích: 1/ cửu nhật, viết ngắn của ngày 9 tháng 9, là lễ hội Trùng Dương bên Tàu. Trong ngày này, người ta dắt cành lá thù du trong mình, lên núi (hay chỗ nào cao) uống rượu ướp hoa cúc. Họ tin làm như thế sẽ tránh được tai họa và được may mắn. 2/ Tề sơn, tên núi, nay trong huyện Quý Trì, tỉnh An Huy. 3/ Ngưu sơn, tên núi, nay trong huyện Lâm Trung tỉnh Sơn Đông. Vua Cảnh công nước Tề thời Xuân Thu, một mình lên núi này, nhìn kinh thành ở phía bắc mà khóc, vì sắp bị nước Tấn thôn tính mà thế yếu e không chống cự được.
--Dịch nghĩa:--
Ngày Chín [tháng 9] Lên Núi Tề
Mặt sông thu in hình chim nhạn bắt đầu bay ;
ta cùng khách mang rượu lên núi xanh.
Ở cõi trần khó có dịp nở nụ cười,
nên khi trở về phải cài hoa cúc đầy đầu.
Nếu chỉ cần uống say cho lễ hội này,
đâu cần phải leo cao oán trách nắng chiều.
Xưa đi nay đến cũng chỉ vậy thôi,
[Tề Cảnh công] đâu cần phải lên núi Ngưu khóc một mình.
--Bản dịch của Nguyễn Minh--
Sông thu in nhạn vừa bay lượn
Cùng khách mang bầu rượu lên non
Cõi trần hiếm dịp cười ròn
Khi về hoa cúc phải gom đầu đầy
Nếu chỉ cần uống say ngày tết
Đâu cần lên núi trách nắng chiều
Đến đi kim cổ bấy nhiêu
Cảnh công đâu phải núi Ngưu lệ tràn
--Bản dịch của Viên Thu--
Ngày chín tháng chín lên Tề sơn
Sông mới mờ thu, nhạn thoảng qua
Ta cùng khách, rượu đến non xa.
Đời đâu mấy lúc cười khoan khoái,
Cúc hãy đầy đầu bước nhẫn nha.
Nên cứ mềm lòng say tết đẹp,
Cớ chi lên núi trách chiều tà .
Xưa nay sự thế đều như vậy,
Sao đến Tề sơn uổng lệ sa .
--bản dịch của Lâm trung Phú --
Sông thu lồng bóng nhạn vừa bay
Rượu quảy lên non với khách bày !
Ở thế , miệng cười e khó gặp
Đường về , cúc giắt ngát hương say !
Nên đem ngất ngưởng mừng mùa đẹp
Chớ lấy trèo cao hận nắng gay !
Từ trước đến nay chừng vẫn thế
Núi Ngưu áo đẫm há riêng đây !!!
--Bản dịch của Trần Trọng Kim--
Dòng thu bóng lộn nhạn bay,
Đeo bầu cùng bạn lên ngay núi đồi.
Cõi trần dễ hé miệng cười,
Đầu cài hoa cúc, thảnh-thơi trở về.
Cảnh vui rượu ngọt thỏa thuê,
Cần chi lên núi, khắt-khe bóng chiều.
Xưa nay chỉ có bấy nhiêu,
Việc gì phải đứng núi Ngưu mà buồn.
--Bản dịch của Trần Trọng San--
Nhạn thu vừa tới, bóng in sông;
Cùng khách đem bầu lên núi trông.
Mở miệng cười vui, đời khó dịp,
Đầy đầu trở lại, cúc gài bông.
Lấy say đền đáp ơn mùa đẹp;
Chẳng hận lên cao, oán tịch dương.
Kim cổ đến đi như vậy cả,
Cảnh-công hà tất lệ trào tuôn.
--Bản dịch của Lê Nguyễn Lưu--
Màu thu lồng nước nhạn bay qua,
Cùng khách mang bầu đến núi xa.
Hiếm được gượng cười trong cõi thế,
Ra về hái giắt một đầu hoa.
Chỉ xin đem rượu vui ngày tốt,
Há phải lên cao hận nắng tà ?
Nay lại xưa qua thì cũng vậy,
Non Ngưu chi để lệ chan hòa !
--Bản dịch của Anh Nguyên--
Sông thu, bóng nhạn vừa bay,
Cùng ai lên núi, rượu này vẫn mang.
Ở đời ít dịp cười vang,
Đầy đầu, hoa cúc cài mang về nhà.
Say sưa đáp lại ngày hoa,
Chẳng lên núi giận nắng tà xuống mau.
Xưa qua nay lại, đổi nhau,
Ngưu-Sơn, há phải gạt châu một mình…
--Bản dịch của Nguyễn phước Hậu--
Nhạn vừa bay bóng lộng sông thu
Khách xách rượu lên núi biếc màu.
Cuộc sống họa hoằng cười toét miệng
Khi về tua tuả cúc đầy đầu.
Định cùng say rượu chào mùa đẹp
Leo tít oán trời tắt nắng mau.
Từ cổ tới giờ thì chỉ thế
Lên Ngưu ướt áo khóc mình sao!