Đoạn trường tân thanh đề từ
Nguyên tác: Phạm Quý Thích
斷腸新聲題辭
范貴適
佳人不是到錢塘，
半世煙花債未償。
玉面豈應埋水國，
冰心自可對金郎。
斷腸夢裏根緣了，
薄命琴終怨恨長。
一片才情千古累，
新聲到底為誰傷。
Đoạn trường tân thanh đề từ
Phạm Quý Thích
Giai nhân bất thị đáo Tiền Đường,
Bán thế yên hoa trái vị thường.
Ngọc diện khởi ưng mai Thuỷ quốc,
Băng tâm tự khả đối Kim lang.
Đoạn trường mộng lý căn duyên liễu,
Bạc mệnh cầm chung oán hận trường.
Nhất phiến tài tình thiên cổ luỵ,
Tân Thanh đáo để vị thuỳ thương.
Dịch nghĩa:
Đề cuốn Đoạn trường tân thanh (1)
Nếu người đẹp Thúy Kiều mà không đi đến sông Tiền Đường,
Thì nửa đời lầu xanh vẫn chưa trả xong nợ.
Mặt ngọc của nàng đâu cần phải chìm xuống thủy cung,
Lòng băng tuyết của nàng thì xứng đáng gặp chàng Kim lắm.
Giấc mộng đoạn trường nay đã biết rõ nguồn cơn,
Khúc đàn Bạc mệnh dứt rồi nỗi hận còn vương.
Vì một mảnh tài tình mà ngàn năm còn lụy,
Tác phẩm Tân Thanh này vì ai mà thương cảm đau lòng.
(1) Đoạn trường tân thanh (tức Truyện Kiều): kiệt tác của Nguyễn Du
-- Bản dịch của chính tác giả: --
Giọt nước Tiền Đường chẳng rửa oan
Phong ba chưa trắng nợ hồng nhan
Lòng còn tơ vướng chàng Kim Trọng
Vẻ ngọc chưa phai chốn thuỷ quan
Nửa giấc Đoạn trường tan gối điệp
Một dây Bạc mệnh dứt cầm loan
Cho hay những kẻ tài tình lắm
Trời bắt làm gương để thế gian.
-- Bản dịch của Lê Thước:--
Hồng nhan vốn chẳng đến Tiền Đường
Nửa kiếp yên hoa nợ vẫn mang
Mặt ngọc dễ hầu vùi đáy nước
Tiết băng không thẹn đối lòng chàng
Đoạn trường tỉnh giấc nguồn cơn rõ
Bạc mệnh đàn xong mối hận vương
Một mảnh tài tình muôn thuở lụy
Tân Thanh đau xót tỏ tình thương.
-- Tiểu sử tác giả : --
Phạm Quý Thích 范貴適 sinh năm Canh Thìn 1760, hiệu
Lập Trai, biệt hiệu Thảo Đường cư sĩ,người xã Hoà Đường, tỉnh
Hải Dương, đậu tiến sĩ năm Cảnh Hưng thứ 40 (1779), làm quan
giữ chức Thiêm Sai Tri Công Phiên. Đầu đời Gia Long (1802)
vời ông ra, ông từ chối không được, giữ chức Thị trung học sĩ,
tước Thích An Hầu trông coi việc chép sử (1811). Ít lâu, ông cáo
quan về quê. Đầu đời Minh Mạng (1821) lại vời ông ra ông đang
bệnh, lấy cớ ấy từ chối, từ đó ông chăm lo việc dạy học ở quê nhà, đào tạo được nhiều trí thức như Nguyễn Văn Lữ,Nguyễn Văn Siêu, Vũ Tông Phan, ...
Ông là người đầu tiên đem Truyện Kiều của Nguyễn Du ra
giảng dạy học trò, sau đó làm bài Ðoạn trường tân thanh đề từ . Ông cho khắc in tác phẩm này.
Ông mất năm Ất Dậu 1825, thọ 65 tuổi. Các tác phẩm chính của ông:
- Thảo Đường thi nguyên tập.
- Lập Trai tiên sinh di thi tục tập
- Thiên Nam Long thủ liệt truyện
- Chu Dịch vấn đáp toát yếu.
Nguyên tác: Phạm Quý Thích
斷腸新聲題辭
范貴適
佳人不是到錢塘，
半世煙花債未償。
玉面豈應埋水國，
冰心自可對金郎。
斷腸夢裏根緣了，
薄命琴終怨恨長。
一片才情千古累，
新聲到底為誰傷。
Đoạn trường tân thanh đề từ
Phạm Quý Thích
Giai nhân bất thị đáo Tiền Đường,
Bán thế yên hoa trái vị thường.
Ngọc diện khởi ưng mai Thuỷ quốc,
Băng tâm tự khả đối Kim lang.
Đoạn trường mộng lý căn duyên liễu,
Bạc mệnh cầm chung oán hận trường.
Nhất phiến tài tình thiên cổ luỵ,
Tân Thanh đáo để vị thuỳ thương.
Dịch nghĩa:
Đề cuốn Đoạn trường tân thanh (1)
Nếu người đẹp Thúy Kiều mà không đi đến sông Tiền Đường,
Thì nửa đời lầu xanh vẫn chưa trả xong nợ.
Mặt ngọc của nàng đâu cần phải chìm xuống thủy cung,
Lòng băng tuyết của nàng thì xứng đáng gặp chàng Kim lắm.
Giấc mộng đoạn trường nay đã biết rõ nguồn cơn,
Khúc đàn Bạc mệnh dứt rồi nỗi hận còn vương.
Vì một mảnh tài tình mà ngàn năm còn lụy,
Tác phẩm Tân Thanh này vì ai mà thương cảm đau lòng.
(1) Đoạn trường tân thanh (tức Truyện Kiều): kiệt tác của Nguyễn Du
-- Bản dịch của chính tác giả: --
Giọt nước Tiền Đường chẳng rửa oan
Phong ba chưa trắng nợ hồng nhan
Lòng còn tơ vướng chàng Kim Trọng
Vẻ ngọc chưa phai chốn thuỷ quan
Nửa giấc Đoạn trường tan gối điệp
Một dây Bạc mệnh dứt cầm loan
Cho hay những kẻ tài tình lắm
Trời bắt làm gương để thế gian.
-- Bản dịch của Lê Thước:--
Hồng nhan vốn chẳng đến Tiền Đường
Nửa kiếp yên hoa nợ vẫn mang
Mặt ngọc dễ hầu vùi đáy nước
Tiết băng không thẹn đối lòng chàng
Đoạn trường tỉnh giấc nguồn cơn rõ
Bạc mệnh đàn xong mối hận vương
Một mảnh tài tình muôn thuở lụy
Tân Thanh đau xót tỏ tình thương.
-- Tiểu sử tác giả : --
Phạm Quý Thích 范貴適 sinh năm Canh Thìn 1760, hiệu
Lập Trai, biệt hiệu Thảo Đường cư sĩ,người xã Hoà Đường, tỉnh
Hải Dương, đậu tiến sĩ năm Cảnh Hưng thứ 40 (1779), làm quan
giữ chức Thiêm Sai Tri Công Phiên. Đầu đời Gia Long (1802)
vời ông ra, ông từ chối không được, giữ chức Thị trung học sĩ,
tước Thích An Hầu trông coi việc chép sử (1811). Ít lâu, ông cáo
quan về quê. Đầu đời Minh Mạng (1821) lại vời ông ra ông đang
bệnh, lấy cớ ấy từ chối, từ đó ông chăm lo việc dạy học ở quê nhà, đào tạo được nhiều trí thức như Nguyễn Văn Lữ,Nguyễn Văn Siêu, Vũ Tông Phan, ...
Ông là người đầu tiên đem Truyện Kiều của Nguyễn Du ra
giảng dạy học trò, sau đó làm bài Ðoạn trường tân thanh đề từ . Ông cho khắc in tác phẩm này.
Ông mất năm Ất Dậu 1825, thọ 65 tuổi. Các tác phẩm chính của ông:
- Thảo Đường thi nguyên tập.
- Lập Trai tiên sinh di thi tục tập
- Thiên Nam Long thủ liệt truyện
- Chu Dịch vấn đáp toát yếu.