Độc Tiểu Thanh ký
Nguyên tác: Nguyễn Du
讀小青記
阮攸
西湖花苑盡成墟，
獨吊窗前一紙書。
脂粉有神憐死後，
文章無命累焚餘。
古今恨事天難問，
風韻奇冤我自居。
不知三百餘年後，
天下何人泣素如。
Độc Tiểu Thanh ký
Nguyễn Du
Tây hồ hoa uyển tẫn thành khư,
Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.
Chi phấn hữu thần liên tử hậu,
Văn chương vô mệnh luỵ phần dư.
Cổ kim hận sự thiên nan vấn,
Phong vận kỳ oan ngã tự cư.
Bất tri tam bách dư niên hậu,
Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như ?
--Dịch nghĩa:--
Đọc truyện ký nàng Tiểu Thanh
Vườn hoa bên Tây Hồ đã thành bãi hoang cả,
Trước cửa sổ một mình với trang sách.
Son phấn như có thần cũng thương xót
sau khi nàng chết,
Văn chương không phải một sinh mệnh
mà vẫn liên lụy bị thiêu đốt.
Nỗi oán hận xưa nay thật khó hỏi trời,
Ta vốn dễ ở trong cảnh oan phẫn lạ lùng
của kẻ phong nhã.
Không biết hơn ba trăm năm sau,
Thiên hạ có người nào khóc Tố Như?
--Bản dịch của Lê Thước:--
Hồ Tây cảnh đẹp hoá gò hoang,
Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.
Son phấn có hồn chôn vẫn hận,
Văn chương không mệnh đốt còn vương.
Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi,
Cái án phong lưu khách tự mang.
Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa,
Người đời ai khóc Tố Như chăng ?
--Bản dịch của Quách Tấn:--
Hồ Tây hoa kiểng giải gò hoang,
Cửa hé trang thư chạnh điếu nàng.
Hận luống vương thêm hồn phấn đại,
Tro chưa tàn hết nghiệp văn chương.
Thanh thương khó hỏi oan chồng chất,
Phong nhã đành chung nợ văn chương.
Rồi Tố Như nầy ba kỹ nữa,
Trần gian ai kẻ sụt sùi thương.
--Bản dịch của Nguyễn Ngọc Bích:--
Tây hồ hoa uyển: đống gò hư!
Mảnh giấy bên song khóc người xưa.
Son phấn có thần, thương vẫn mất,
Văn chương không mệnh, xót tàn dư.
Xưa nay hận sự trời khôn hỏi,
Phong vận niềm oan khách tự mua.
Chẳng hiểu rồi ba trăm năm nữa,
Thiên hạ còn ai khóc Tố Như ?
--Bản dịch của Viên Thu--
Hồ tây vườn cảnh hóa gò đồng,
Riêng bóng sầu trang giấy trước song.
Son phấn đễ hồn, thương dẫu chết,
Văn chương không mệnh, đốt nào xong.
Xưa nay uất hận kêu trời khó,
Thế vận oan khiên định phận cùng.
Chẳng biết ba trăm năm hậu thế,
Còn ai thương khóc Tố Như không ?
--Chú thích:--
Tiểu Thanh là tên người con gái ở Giang Đô, thời Minh ...
giỏi thơ từ, biết âm luật. Bởi vợ cả không dung, dời đến ở
nhà riêng tại Cô Sơn; có người bà con là Dương phu nhân
thương xót, nói bóng gió khuyên đi lấy chồng khác nhưng
không nghe, buồn đau thành bệnh; sai họa sư vẽ ảnh mình,
rồi tự tế chết, năm chỉ mới 18 tuổi; chôn ở Cô Sơn, Tây Hồ.
Có người họ hàng thu thập thơ từ của nàng, khắc in thành
Phần dư cảo.
Truyện kể về nàng Tiểu Thanh gọi là Tiểu Thanh ký.
Nguyễn Du sáng tác bài thơ nhân đọc truyện này.
Về thời điểm ra đời bài thơ, có hai giả thuyết khác nhau, còn có tranh luận:
1/ Nguyễn Du viết Độc Tiểu Thanh ký ở Việt Nam
2/ Ông viết Độc Tiểu Thanh ký trên đường đi sứ
Trung quốc năm 1813
Nguyên tác: Nguyễn Du
讀小青記
阮攸
西湖花苑盡成墟，
獨吊窗前一紙書。
脂粉有神憐死後，
文章無命累焚餘。
古今恨事天難問，
風韻奇冤我自居。
不知三百餘年後，
天下何人泣素如。
Độc Tiểu Thanh ký
Nguyễn Du
Tây hồ hoa uyển tẫn thành khư,
Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.
Chi phấn hữu thần liên tử hậu,
Văn chương vô mệnh luỵ phần dư.
Cổ kim hận sự thiên nan vấn,
Phong vận kỳ oan ngã tự cư.
Bất tri tam bách dư niên hậu,
Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như ?
--Dịch nghĩa:--
Đọc truyện ký nàng Tiểu Thanh
Vườn hoa bên Tây Hồ đã thành bãi hoang cả,
Trước cửa sổ một mình với trang sách.
Son phấn như có thần cũng thương xót
sau khi nàng chết,
Văn chương không phải một sinh mệnh
mà vẫn liên lụy bị thiêu đốt.
Nỗi oán hận xưa nay thật khó hỏi trời,
Ta vốn dễ ở trong cảnh oan phẫn lạ lùng
của kẻ phong nhã.
Không biết hơn ba trăm năm sau,
Thiên hạ có người nào khóc Tố Như?
--Bản dịch của Lê Thước:--
Hồ Tây cảnh đẹp hoá gò hoang,
Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.
Son phấn có hồn chôn vẫn hận,
Văn chương không mệnh đốt còn vương.
Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi,
Cái án phong lưu khách tự mang.
Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa,
Người đời ai khóc Tố Như chăng ?
--Bản dịch của Quách Tấn:--
Hồ Tây hoa kiểng giải gò hoang,
Cửa hé trang thư chạnh điếu nàng.
Hận luống vương thêm hồn phấn đại,
Tro chưa tàn hết nghiệp văn chương.
Thanh thương khó hỏi oan chồng chất,
Phong nhã đành chung nợ văn chương.
Rồi Tố Như nầy ba kỹ nữa,
Trần gian ai kẻ sụt sùi thương.
--Bản dịch của Nguyễn Ngọc Bích:--
Tây hồ hoa uyển: đống gò hư!
Mảnh giấy bên song khóc người xưa.
Son phấn có thần, thương vẫn mất,
Văn chương không mệnh, xót tàn dư.
Xưa nay hận sự trời khôn hỏi,
Phong vận niềm oan khách tự mua.
Chẳng hiểu rồi ba trăm năm nữa,
Thiên hạ còn ai khóc Tố Như ?
--Bản dịch của Viên Thu--
Hồ tây vườn cảnh hóa gò đồng,
Riêng bóng sầu trang giấy trước song.
Son phấn đễ hồn, thương dẫu chết,
Văn chương không mệnh, đốt nào xong.
Xưa nay uất hận kêu trời khó,
Thế vận oan khiên định phận cùng.
Chẳng biết ba trăm năm hậu thế,
Còn ai thương khóc Tố Như không ?
--Chú thích:--
Tiểu Thanh là tên người con gái ở Giang Đô, thời Minh ...
giỏi thơ từ, biết âm luật. Bởi vợ cả không dung, dời đến ở
nhà riêng tại Cô Sơn; có người bà con là Dương phu nhân
thương xót, nói bóng gió khuyên đi lấy chồng khác nhưng
không nghe, buồn đau thành bệnh; sai họa sư vẽ ảnh mình,
rồi tự tế chết, năm chỉ mới 18 tuổi; chôn ở Cô Sơn, Tây Hồ.
Có người họ hàng thu thập thơ từ của nàng, khắc in thành
Phần dư cảo.
Truyện kể về nàng Tiểu Thanh gọi là Tiểu Thanh ký.
Nguyễn Du sáng tác bài thơ nhân đọc truyện này.
Về thời điểm ra đời bài thơ, có hai giả thuyết khác nhau, còn có tranh luận:
1/ Nguyễn Du viết Độc Tiểu Thanh ký ở Việt Nam
2/ Ông viết Độc Tiểu Thanh ký trên đường đi sứ
Trung quốc năm 1813