Tương Tiến Tửu
Nguyên tác: Lý Bạch
將進酒
君不見黃河之水天上來，
奔流到海不復回？
君不見高堂明鏡悲白髮，
朝如青絲暮成雪？
人生得意須盡歡，
莫使金樽空對月。
天生我才必有用，
千金散盡還復來。
烹羊宰牛且為樂，
會須一飲三百杯。
岑夫子，
丹丘生，
將進酒﹐
杯莫停。
與君歌一曲，
請君為我傾耳聽。
鐘鼓饌玉何足貴，
但願長醉不願醒。
古來聖賢皆寂寞，
唯有飲者留其名。
陳王昔時宴平樂，
斗酒十千恣歡謔。
主人為何言少錢，
逕須沽取對君酌。
五花馬，千金裘，
呼兒將出換美酒，
與爾同消萬古愁。
Tương tiến tửu
Quân bất kiến Hoàng hà chi thuỷ
thiên thượng lai,
Bôn lưu đáo hải bất phục hồi!
Hựu bất kiến cao đường minh kính bi
bạch phát,
Triêu như thanh ti mộ thành tuyết.
Nhân sinh đắc ý tu tận hoan,
Mạc sử kim tôn không đối nguyệt!
Thiên sinh ngã tài tất hữu dụng,
Thiên kim tán tận hoàn phục lai.
Phanh dương tể ngưu thả vi lạc,
Hội tu nhất ẩm tam bách bôi.
Sầm phu tử,
Đan Khâu sinh.
Tương tiến tửu,
Bôi mạc đình!
Dữ quân ca nhất khúc,
Thỉnh quân vị ngã khuynh nhĩ thính:
\\\\\\\"Chung cổ soạn ngọc bất túc quý,
Đãn nguyện trường tuý bất nguyện tinh!
Cổ lai thánh hiền giai tịch mịch,
Duy hữu ẩm giả lưu kỳ danh.
Trần Vương tích thời yến Bình Lạc,
Đẩu tửu thập thiên tứ hoan hước\\\\\\\".
Chủ nhân hà vi ngôn thiểu tiền,
Kính tu cô thủ đối quân chước.
Ngũ hoa mã,
Thiên kim cừu,
Hô nhi tương xuất hoán mỹ tửu,
Dữ nhĩ đồng tiêu vạn cổ sầu.
--Dịch nghĩa:--
Anh có thấy nước sông Hoàng Hà từ
trời cao tuôn xuống
Cuồn cuộn đổ ra biển khơi mà không
hề trở lại?
Anh có thấy cha mẹ xưa trông gương
thấy đầu bạc mà buồn đau đó sao?
Sáng như tơ xanh chiều đã thành tuyết bạc.
Đời người có dịp nên tận hưởng niềm vui,
Chớ nên để chén vàng suông bóng nguyệt
Trời cho ta tài tất nhiên không phải để bỏ đi,
Nghìn vàng tiêu hết rồi lại có
Mổ dê giết trâu để rồi cùng vui say,
Mỗi lần uống đủ 300 chén rượu,
Này Bác Sầm và Bác Đan Khâu!
Sắp mời rượu, chớ nên ngừng chén.
Ta vì các người mà hát một bài
Xin hãy vì ta mà lắng tai nghe.
Nhạc hầu và món ngon là thứ chi chi
Sao bằng say hoài không mong tỉnh.
Xưa nay thánh hiền đều im bặt
Chỉ có kẻ say là tiếng để muôn đời.
Trần Vương xưa mở tiệc tại cung Bình Lạc
cũng vậy,
Rượu ngon đáng nghìn đồng một đấu mà
vẫn tươi cười thoải mái,
Ai bảo ta ít tiền?
Hãy mau mua rượu về để ta cùng nhau uống cạn
Ngựa năm sắc, áo nghìn vàng
Này con ơi hãy mang đổi lấy rượu ngon
Để ta cùng các bạn diệt tan nỗi sầu.
--Bản dịch của Khương Hữu Dụng--
Bác chẳng thấy
Sông Hoàng từ trời nước đổ xuôi
Một mạch xuống biển không hề lui?
Lại chẳng thấy
Gương sáng lầu cao buồn tóc bạc
Sớm mới xanh tơ, chiều đã tuyết?
Người sinh đắc ý vui tràn đi
Chớ để chén vàng trơ với nguyệt.
Trời đã sinh ta là có dụng
Ngàn vàng phóng sạch rồi trở lui.
Ninh dê, mổ trâu, rứa mới hả.
Chén nhập ba trăm làm một hơi.
Bác Sầm hỡi! Bác Đan ơi!
Chớ ngưng chén rượu đây mời.
Cùng bác ta ca hát
Vì ta bác hãy lắng nghe chơi
Chuông trống cổ bàn chưa đủ qúy
Hay chi hòng tỉnh, ước say dài!
Xưa nay thánh hiền đều bặt tiếng
Chỉ có bọn rượu danh lừng thôi!
Trần Vương thuở xưa tiệc Bình Lạc
Đấu rượu mười ngàn vui thỏa thích
Chủ nhân cớ sao kêu thiếu tiền,
Dốc túi cùng ta chén thù tạc.
Ngựa năm bớt
Áo ngàn vàng
Trẻ đâu! Cho đổi rượu ngon tất,
Ta cạn muôn đời sầu thế gian!
Khương Hữu Dụng, 1996. Thơ Đường,
Nhà Xuất bản Đà Nẵng, trang 42-44
--Bản dịch của Hoàng Tạo, Tương Như--
Há chẳng thấy, nước sông Hoàng từ trời
tuôn xuống
Chảy nhanh ra biển, chẳng quay về,
Lại chẳng thấy, thềm cao gương soi rầu tóc
bạc
Sớm như tơ xanh, chiều tựa tuyết?
Đời người đắc ý hãy vui tràn,
Chớ để bình vàng suông bóng nguyệt!
Trời sinh thân ta, hẳn có dùng,
Nghìn vàng tiêu hết rồi lại đến.
Mổ dê, giết trâu, cứ vui đi,
Uống liền một mạch ba trăm chén!
Bác Sầm ơi,
Bác Đan ơi!
Sắp mời rượu,
Chớ có thôi!
Vì nhau tôi xin hát,
Hãy vì tôi hai bác nghe cùng:
\\\\\\\"Này cỗ ngọc, nhạc rung, chẳng chuộng,
Muốn say hoài, chẳng muốn tỉnh chi!
Thánh hiền tên tuổi bặt đi,
Chỉ phường thánh rượu tiếng ghi muôn đời!
Xưa Trần Vương yến nơi Bình Lạc,
Rượu tiền muôn đùa cợt tha hồ\\\\\\\"
Chủ nhân kêu thiếu tiền ru?
Để cùng dốc chén, ta mua đi nào!
Đây ngựa gấm,
Đây áo cừu,
Này con, đổi rượu hết,
Cùng nhau ta giết cái sầu nghìn thu
--Bản dịch của Ngô Văn Phú--
Thấy chăng anh
Nước Hoàng Hà từ trời tuôn xuống
Chảy băng ra biển chẳng quay về.
Lại chẳng thấy
Lầu cao gương sáng thương đầu bạc
Sớm tựa tơ xanh, chiều đã tuyết
Đời khi đắc ý hãy nên vui
Chớ để chén vàng trơ trước nguyệt.
Trời sinh ta tài ắt phải chọn
Nghìn vàng tiêu hết rồi có thôi
Mổ dê, giết trâu lại vui nữa
Đủ ba trăm chén một lần mời.
Sầm Phu Tử
Đan Khâu Sinh
Nào kèo rượu, chén chớ dừng!
Cùng người ca một khúc
Xin người nghiêng tai hãy lắng nghe
Tiệc lớn chuông trống dạo chẳng qúy
Không được tỉnh đâu, phải say nhè
Thánh hiền từ xưa đà lạnh ngắt
Lưu danh thiên hạ kẻ ôm be
Trần Vương thuở trước yến Bình Lạc
Đấu rượu vạn tiền say một cuộc
Chủ nhân xin đừng nói thiếu tiền
Mai kiếm rượu về lại cùng chuốc
Áo cừu ngựa qúy của ta đâu
Hãy sai hầu trẻ đem đổi rượu
Cùng uống cho tan vạn cổ sầu.
--Bản dịch của Nguyễn phước Hậu--
Anh chẳng thấy sao?
Hoàng Hà sóng nước tự trời tuôn
Cuồn cuộn ra khơi ở lại luôn.
Sáng tóc tơ xanh, chiều tuyết bạc,
Mẹ Cha tóc trắng ngắm gương buồn!
Đời người còn dịp nên vui hưởng,
Chớ để chén vàng thẹn nguyệt suông.
Tài giỏi trời cho dùng đúng chỗ
Nghìn vàng tiêu hết có tiền muôn.
Mỗi lần uống đủ ba trăm chén,
Giết mổ dê trâu yến ẩm thường.
Này ông Sầm, bác Đan Khâu
Cùng mời uống rượu, dừng đâu chén mời.
Có anh ta hát một bài
Xin bạn vì ta hãy lắng tai,
Món quý nhạc hầu là thứ yếu
Không mong tỉnh rượu chỉ mong say.
Xưa nay hiền thánh đều im bặt
Chỉ có kẻ say để tiếng đời
Xưa tiệc Trần Vương cung Bích Lạc
Nghìn đồng một đấu uống vui cười..
Đố ai dám bảo nghèo tiền bạc,
Mua rượu về mau chuốc chén mời!
Ngựa năm sắc, áo vàng thoi
Con ơi đổi lấy một vò rượu ngon.
--Bản dịch của Hoa Sơn--
SẮP MỜI RƯỢU
Người có thấy Hoàng Hà nước đổ
Cuộn ra khơi nào trở về đâu?
Lầu soi gương tóc hôm nào
Buồn tơ xanh sớm, chiều sao trắng ngần.
Khi đắc ý vui tràn, đừng hẹn
Chớ để ly vàng thẹn bóng trăng?
Tài ta đâu lẽ nằm khan
Dù cho tiêu sạch ngàn vàng, có ngay.
Mổ trâu dê vui vầy chúng bạn
Uống ba trăm chén cạn cùng nhau
Bác Sầm ơi, Bác Đan Khâu
Hãy mau nâng chén, tránh câu khước từ.
Vì bạn hữu, ta chừ hát tặng
Hãy vì ta mà lắng tai nghe
Nhạc hầu món lạ ích chi?
Sao bằng say mãi thiết gì thế gian!
Danh hiền đức ai màng đến nhỉ?
Chỉ kẻ say tiếng để muôn đời
Trần Vương, Bình Lạc yến mời
Mười nghìn một đấu, ca vui đêm ngày.
Người đừng nghĩ tiền đây không đủ
Mang rượu ra trăm hũ cho mau
Áo cừu ngựa quí, con đâu?
Đem đi đổi rượu quên sầu nghìn thu!
--Bản dịch của Võ Thị Xuân Đào (Vũ Thị Thiên Thư)--
Chàng chẳng thấy Hoàng Hà nước đổ
Từ trời cao biển cả không về
Lầu cao gương tóc bạc phơ
Sáng xanh tơ biếc chiều mơ tuyết trời
Hãy vui sống trong cơn đắc ý
Chén Hòang Kim múc lấy trăng vàng
Trời cho tài giỏi ngang tàng
Ngàn vàng tiêu hết ngàn vàng lại sinh
Giết trâu ngựa cùng vui hãy tính
Uống ba trăm chén tỉnh say nầy
Kính Sầm Phu Tử Đan khâu
Tiệc bày sắp sẳn cùng nhau chớ dừng
Tay nâng chén bài ca tửu hứng
Chàng vì ta xin lắng nghe cùng
Sơn hào hải vị vì chưng
Nguyện say say mãi dẫu rằng ngữa nghiêng
Xưa tịch mịch thánh hiền nổi tiếng
Chỉ riêng ta tửu lượng ghi đời
Trần Vương Bình Lạc yến mời
Mười nghìn một đấu rượu cười thỏa thê
Đừng lo lắng gì ta kém thế
Uống chưa say ta sẽ mang về
Áo nghìn vàng với ngựa hoa
Bảo con đổi lấy cho ta rượu đào
Say cho tiêu vạn cổ sầu
--Bản dịch của Trần Nhất Lang--
BÀI CA MỜI RƯỢU
Người có thấy
Sông Hoàng Hà nước chảy từ trên trời
Tuôn ra biển và không trôi trở lại
Thấy chăng, tóc đài gương soi trắng mái
Sớm xanh tơ, chiều tối tựa tuyết sương.
Cứ vui đi, khi đắc ý chớ lo lường
Sao nỡ để chén vàng suông nguyệt giãi
Tài sẵn có ắt ông xanh hậu đãi
Ngàn vàng kia tiêu hết lại có ngay.
Hãy mổ trâu, dê cùng bạn hữu vui vầy
Lúc cao hứng hãy cạn ngay ba trăm cốc
Bác Sầm ơi, bác Đan xin nhập cuộc
Mời nâng ly, cùng nhau chuốc liền tay.
Vì bạn thân ta hát một khúc này
Xin các bạn lắng tai nghe cho kỹ
Đâu phải tiệc trống chuông, ngọc vàng là quý
Chỉ muốn say, say tuý luý mà thôi.
Từ ngàn xưa hiền thánh tên chẳng để đời
Duy kẻ say rượu mọi người còn nhắc
Nhớ Trần Vương mở tiệc xưa Bình Lạc
Mười ngàn chung cho mặc sức vui cười.
Này chủ nhân sao lại chê túi bạc ta vơi
Mua ngay rượu để vui chơi chúng bạn
Trẻ đâu, ngựa ngũ hoa, áo cừu ngàn lạng
Đổi rượu ngon say quên lãng kiếp sầu.
--Bản dịch của Nguyễn Tâm Hàn--
Người chẳng thấy
Nước Hoàng Hà từ trời cao tuôn chảy
Nhập biển Đông rồi đã chẳng quay về
Trên thềm cao soi gương tóc phai đi
Sáng óng mượt . . .
chiều . . . pha mầu sương tuyết
Hãy vui hưởng cuộc đời
Chớ để bình vàng không bóng nguyệt
Trời sinh ta để vui hưởng cuộc đời
Tiêu nghìn vàng trời cũng lại cho thôi
Trâu, dê giết, cứ vui …quên bờ bến
Hãy uống đi. . .một hơi vài trăm chén
Này Sầm, Đan hai lão bạn ta ơi
Uống cho mau, rượu ta lại sắp mời
Vì hai bác, ta ngân vang lời hát
Cùng nghe nhé:
Nào soạn ngọc, cổ chung tấu nhạc
Hãy say hoài, tỉnh để mà chi
Thánh hiền kia tên tuổi cũng phai đi
Ta thánh rượu, muôn đời Ông-ngất-ngưởng
Nơi Bình Lạc, Trần Vương xưa yến hưởng
Rượu, tiền dư bừa phứa cứ vui chơi
À ... chủ nhân nghĩ ta cạn túi rồi
Đâu dễ vậy, ta mua thêm, uống nữa
Lấy ngựa hoa
lấy áo cừu đổi phứa
Uống cho say quên phứt thế nhân sầu
--Bản dịch của Anh Nguyên--
Hãy mời rượu
- Anh thấy chăng: nước sông Hoàng từ trên trời tuôn
đổ xuống, chảy theo dòng ra biển chẳng quay lui?
- Anh thấy chăng: các cụ nhà trước gương sáng buồn
tóc bạc, sớm như tơ xanh chiều tuyết pha rồi?...
Đời vừa ý phải vui mừng,
Dưới trăng, chén ngọc xin đừng để không.
Trời sinh, tài có chỗ dùng,
Nghìn vàng nếu hết, đến không mấy hồi.
Trâu dê giết để vui thôi,
Ba trăm chén rượu một hơi thỏa tình.
Sầm, Đan, hai bạn thâm tình,
Rượu mời, chén ngọc chớ đình mất vui.
Bạn hiền, ca một khúc thôi,
Vì tôi, xin hãy tạm ngồi lắng nghe.
Trống, chuông, yến, ngọc, chẳng mê,
Chỉ mong say mãi, chớ hề tỉnh lên.
Xưa nay vắng tiếng Thánh, Hiền,
Chỉ người uống rượu để tên lại đời.
Trần vương, Bình-Lạc tiệc vui,
Mười ngàn đấu rượu, cuộc chơi ban liền.
Chủ nhân sao nói thiếu tiền?
Cứ mua để đãi bạn hiền cho say,
Ngựa Ngũ-Hoa kia,
Áo Thiên-Kim này.
Tiểu đồng đi đổi rượu ngay đi nào,
Tiêu sầu vạn cổ cùng nhau!...
--Bản dịch của Vương Thanh--
Mời Uống Rượu
Bạn chẳng thấy sông Hoàng nước tự trời cao
Cuồn cuộn ra biển chẳng bao giờ về
Lại há chẳng thấy: lầu cao, buồn tóc sương pha
Tơ xanh buổi sớm, chiều hoa tuyết rồi
Khi đắc ý, hãy tận vui
Chén vàng chớ để không ngời ánh trăng
Tài ta trời đã phú ban
Chỗ dùng ắt có, lo toan làm gì
Ngàn vàng hết, sẽ kiếm về
Mổ trâu dê, tận khoái hề, ta ơi ...
Ba trăm chén một cuộc chơi
Sầm, Đan, hai bạn xin mời
Rượu ngon cạn chén khà hơi chớ dừng ...
Vì nhau, ta hát tiếng lòng
Vì ta, xin bạn hãy cùng lắng tai :
Chuông trống cổ, ngọc trai đâu đủ quý
Nguyện kiếp này say tuý luý trần gian
Thánh hiền xưa vẫn âm thầm
Dân say còn để tiếng tăm muôn đời
Trần vương, Bình Lạc một thời
Ngàn vàng, một tiệc rượu cười triền miên
Chuyện xưa còn đó, chưa quên
Chủ nhân sao nói thiếu tiền để say
Ngựa năm sắc, áo cừu đây
Hãy kêu con trẻ đổi ngay rượu nào !
Men nồng chuốc chén cùng nhau
Cho sầu vạn cổ tan vào hư không !...
--Bản dịch của Hoàng Hà Vũ Quang Hân--
Người biết chăng:
Hoàng Hà ơi lưng trời ngọn nước
Ra biển rồi có ngược về đâu
Lầu gương soi trắng tóc sầu
Sáng còn xanh biếc tối mầu bạc phau
Đời đắc ý hãy mau tận hưởng
Ta nhìn trăng rượu uống đến cùng
Trời sinh tài ấy sẽ dùng
Ngàn vàng lại có ngại ngùng nỗi chi
Bò dê mổ tiệc tùng thỏa chí
Ba trăm ly dốc chỉ một lần
Này chàng Đan hỡi bác Sầm
Rượu dâng rồi đó còn ngần ngại sao
Ta vì bạn lẽ nào không hát
Bạn nghe ta cảm tác lời ca
Tiệc vui chiêng trống gần xa
Ta không muốn tỉnh tỉnh là để say
Bóng thánh hiền giờ đây vắng ngắt
Chỉ còn ta có mặt nơi này
Trần-Vương Binh -Lạc những ngày
Mười ngàn một hũ cứ bày tiệc đi
Chủ nhân hỡi sợ gì tiền thiếu
Xin cùng ta chuốc rượu cho say
Ngựa năm sắc áo cừu này
Hãy đem đổi hết chén cay tuyệt vời
Cùng quên sầu mộng muôn đời
--Bản dịch của Trần Minh Tú--
Bác chẳng thấy
Hoàng Hà cuồn cuộn trên cao
Tuôn ra biển lớn chẳng sao trở về?
Lại như cha mẹ gần kề
Soi gương trông tóc bộn bề âu lo
Sớm còn xanh biếc như tơ
Chiều như tuyết trắng bạc phơ mái đầu
Đời người mấy dịp hưởng đâu
Chén vàng hãy để trăng thâu chiều lồng.
Tài trời tất chẳng để không
Nghìn vàng tiêu hết, gắng công lại đầy
Trâu dê mổ để say đây
Ba trăm chén ấy vui vầy một phen
Sầm Khâu hai bác chớ quên
Rượi mời đã rót đừng nên ngừng mà
Vì bạn ta sẽ hát ca
Chung vui xin hãy nghe ta hát này
Cỗ bàn nhạc quý cũng hay
Nhưng sao bằng được vui say quên ngày
Thánh hiền im bặt xưa nay
Muôn đời lưu tiếng kẻ say thôi mà
Bình Lạc yến tiệp xưa xa
Mười ngàn một đấu rượi mà vẫn tươi
Bảo ta tiền ít đáng cười
Hãy mau mua rượi cùng người ca vang
Ngựa năm sắc áo nghìn vàng
Con đem đổi hết rồi mang rượi về
Rượi ngon rót chén tràn chề
Cùng nhau quên hết bộn bề sầu lo
--Bản dịch của Nguyễn Minh--
Nước sông Hoàng từ trời trút xuống
Ra biển khơi chẳng muốn quay về
Nhà giàu soi kiếng não nề
Tóc xanh ban sáng, chiều vể bạc phơ
Do đó phải chơi cho đã kiếp
Đừng ngắm trăng với chiếc chén không
Có tài ta phải biết dùng
Ngàn vàng tiêu hết, vừa trông có liền
Giết trâu dê mở diên khai yến
Phải uống ba trăm chén một lần
Nào bác Sầm, nào cháu Đan
Hãy luôn nâng chén, đừng toan ra về
Vì các ông ta ca một khúc
Xin các ông nghiêm túc lắng nghe:
“Món ngon, chuông trống, quí gì
Quí là ở chỗ li bì say sưa
Thánh hiền đã từ xưa chìm lặng
Chỉ có dân rượu mạnh còn danh
Trần vương quán Lạc rành rành
Rượu ngon một chén ngàn vàng như không”
Chủ đừng nói là không tiền bạc
Mua rượu đi tôi bác uống vui
Ngựa hoa áo quí đâu rồi
Kêu con đổi rượu cùng tôi khề khà
Cho sầu vạn cổ tiêu ma….
--Bản dịch của Viên Thu--
Sắp mời rượu
Anh chẳng thấy,
Sông Hoàng hà xuống tự trời cao,
Ra biển chẳng về lại đấy sao ?
Anh có thấy,
Buồn soi tóc bạc kính cao đường,
Sáng tựa tơ xanh, tối tuyết vương.
Người hỡi, tận vui khi đắc ý,
Dưới trăng đừng để cạn bôi vàng.
Trời sinh tài ắt hữu dùng đây,
Tiêu sạch ngàn vàng lại có ngay.
Mổ cả trâu dê mà tận hưởng,
Chuốc ba trăm chén cả lần say.
Nào bác Sầm, Đan Khâu cháu đấy,
Nâng bôi, mình mãi rượu vơi đầy.
Ta vì bạn lại ca nên khúc,
Xin hãy vì ta cứ lắng tai.
“Trống chuông yến tiệc quý cao gì,
Chỉ thích say, nào muốn tỉnh chi.
Bậc thánh xưa rày đều vắng lặng,
Chỉ người say mới được danh đề.
Trần công, Bình lạc tiệc vô song,
Một đấu mười ngàn cứ tỉnh không.”
Nhà chủ chớ than tiền chẳng đủ,
Hãy mau mua rượu uống vui cùng.
Ngựa năm sắc, cả áo cừu,
Bầy trẻ hãy đem mà đổi rượu.
Ta uống cho tiêu Vạn cổ sầu !
--English Version--
Bringing in the Wine
See how the Yellow River's water move out of heaven.
Entering the ocean,never to return.
See how lovely locks in bright mirrors in high chambers,
Though silken-black at morning, have changed by night to snow.
... Oh, let a man of spirit venture where he pleases
And never tip his golden cup empty toward the moon!
Since heaven gave the talent, let it be employed!
Spin a thousand of pieces of silver, all of them come back!
Cook a sheep, kill a cow, whet the appetite,
And make me, of three hundred bowls, one long drink!
... To the old master, Tsen,
And the young scholar, Tan-chiu,
Bring in the wine!
Let your cups never rest!
Let me sing you a song!
Let your ears attend!
What are bell and drum, rare dishes and treasure?
Let me br forever drunk and never come to reason!
Sober men of olden days and sages are forgotten,
And only the great drinkers are famous for all time.
... Prince Chen paid at a banquet in the Palace of Perfection
Ten thousand coins for a cask of wine, with many a laugh and quip.
Why say, my host, that your money is gone?
Go and buy wine and we will drink it together!
My flower-dappled horse,
My furs worth a thousand,
Hand them to the boy to exchange for good wine,
And we will drown away the woes of ten thousand generation!
Nguyên tác: Lý Bạch
將進酒
君不見黃河之水天上來，
奔流到海不復回？
君不見高堂明鏡悲白髮，
朝如青絲暮成雪？
人生得意須盡歡，
莫使金樽空對月。
天生我才必有用，
千金散盡還復來。
烹羊宰牛且為樂，
會須一飲三百杯。
岑夫子，
丹丘生，
將進酒﹐
杯莫停。
與君歌一曲，
請君為我傾耳聽。
鐘鼓饌玉何足貴，
但願長醉不願醒。
古來聖賢皆寂寞，
唯有飲者留其名。
陳王昔時宴平樂，
斗酒十千恣歡謔。
主人為何言少錢，
逕須沽取對君酌。
五花馬，千金裘，
呼兒將出換美酒，
與爾同消萬古愁。
Tương tiến tửu
Quân bất kiến Hoàng hà chi thuỷ
thiên thượng lai,
Bôn lưu đáo hải bất phục hồi!
Hựu bất kiến cao đường minh kính bi
bạch phát,
Triêu như thanh ti mộ thành tuyết.
Nhân sinh đắc ý tu tận hoan,
Mạc sử kim tôn không đối nguyệt!
Thiên sinh ngã tài tất hữu dụng,
Thiên kim tán tận hoàn phục lai.
Phanh dương tể ngưu thả vi lạc,
Hội tu nhất ẩm tam bách bôi.
Sầm phu tử,
Đan Khâu sinh.
Tương tiến tửu,
Bôi mạc đình!
Dữ quân ca nhất khúc,
Thỉnh quân vị ngã khuynh nhĩ thính:
\\\\\\\"Chung cổ soạn ngọc bất túc quý,
Đãn nguyện trường tuý bất nguyện tinh!
Cổ lai thánh hiền giai tịch mịch,
Duy hữu ẩm giả lưu kỳ danh.
Trần Vương tích thời yến Bình Lạc,
Đẩu tửu thập thiên tứ hoan hước\\\\\\\".
Chủ nhân hà vi ngôn thiểu tiền,
Kính tu cô thủ đối quân chước.
Ngũ hoa mã,
Thiên kim cừu,
Hô nhi tương xuất hoán mỹ tửu,
Dữ nhĩ đồng tiêu vạn cổ sầu.
--Dịch nghĩa:--
Anh có thấy nước sông Hoàng Hà từ
trời cao tuôn xuống
Cuồn cuộn đổ ra biển khơi mà không
hề trở lại?
Anh có thấy cha mẹ xưa trông gương
thấy đầu bạc mà buồn đau đó sao?
Sáng như tơ xanh chiều đã thành tuyết bạc.
Đời người có dịp nên tận hưởng niềm vui,
Chớ nên để chén vàng suông bóng nguyệt
Trời cho ta tài tất nhiên không phải để bỏ đi,
Nghìn vàng tiêu hết rồi lại có
Mổ dê giết trâu để rồi cùng vui say,
Mỗi lần uống đủ 300 chén rượu,
Này Bác Sầm và Bác Đan Khâu!
Sắp mời rượu, chớ nên ngừng chén.
Ta vì các người mà hát một bài
Xin hãy vì ta mà lắng tai nghe.
Nhạc hầu và món ngon là thứ chi chi
Sao bằng say hoài không mong tỉnh.
Xưa nay thánh hiền đều im bặt
Chỉ có kẻ say là tiếng để muôn đời.
Trần Vương xưa mở tiệc tại cung Bình Lạc
cũng vậy,
Rượu ngon đáng nghìn đồng một đấu mà
vẫn tươi cười thoải mái,
Ai bảo ta ít tiền?
Hãy mau mua rượu về để ta cùng nhau uống cạn
Ngựa năm sắc, áo nghìn vàng
Này con ơi hãy mang đổi lấy rượu ngon
Để ta cùng các bạn diệt tan nỗi sầu.
--Bản dịch của Khương Hữu Dụng--
Bác chẳng thấy
Sông Hoàng từ trời nước đổ xuôi
Một mạch xuống biển không hề lui?
Lại chẳng thấy
Gương sáng lầu cao buồn tóc bạc
Sớm mới xanh tơ, chiều đã tuyết?
Người sinh đắc ý vui tràn đi
Chớ để chén vàng trơ với nguyệt.
Trời đã sinh ta là có dụng
Ngàn vàng phóng sạch rồi trở lui.
Ninh dê, mổ trâu, rứa mới hả.
Chén nhập ba trăm làm một hơi.
Bác Sầm hỡi! Bác Đan ơi!
Chớ ngưng chén rượu đây mời.
Cùng bác ta ca hát
Vì ta bác hãy lắng nghe chơi
Chuông trống cổ bàn chưa đủ qúy
Hay chi hòng tỉnh, ước say dài!
Xưa nay thánh hiền đều bặt tiếng
Chỉ có bọn rượu danh lừng thôi!
Trần Vương thuở xưa tiệc Bình Lạc
Đấu rượu mười ngàn vui thỏa thích
Chủ nhân cớ sao kêu thiếu tiền,
Dốc túi cùng ta chén thù tạc.
Ngựa năm bớt
Áo ngàn vàng
Trẻ đâu! Cho đổi rượu ngon tất,
Ta cạn muôn đời sầu thế gian!
Khương Hữu Dụng, 1996. Thơ Đường,
Nhà Xuất bản Đà Nẵng, trang 42-44
--Bản dịch của Hoàng Tạo, Tương Như--
Há chẳng thấy, nước sông Hoàng từ trời
tuôn xuống
Chảy nhanh ra biển, chẳng quay về,
Lại chẳng thấy, thềm cao gương soi rầu tóc
bạc
Sớm như tơ xanh, chiều tựa tuyết?
Đời người đắc ý hãy vui tràn,
Chớ để bình vàng suông bóng nguyệt!
Trời sinh thân ta, hẳn có dùng,
Nghìn vàng tiêu hết rồi lại đến.
Mổ dê, giết trâu, cứ vui đi,
Uống liền một mạch ba trăm chén!
Bác Sầm ơi,
Bác Đan ơi!
Sắp mời rượu,
Chớ có thôi!
Vì nhau tôi xin hát,
Hãy vì tôi hai bác nghe cùng:
\\\\\\\"Này cỗ ngọc, nhạc rung, chẳng chuộng,
Muốn say hoài, chẳng muốn tỉnh chi!
Thánh hiền tên tuổi bặt đi,
Chỉ phường thánh rượu tiếng ghi muôn đời!
Xưa Trần Vương yến nơi Bình Lạc,
Rượu tiền muôn đùa cợt tha hồ\\\\\\\"
Chủ nhân kêu thiếu tiền ru?
Để cùng dốc chén, ta mua đi nào!
Đây ngựa gấm,
Đây áo cừu,
Này con, đổi rượu hết,
Cùng nhau ta giết cái sầu nghìn thu
--Bản dịch của Ngô Văn Phú--
Thấy chăng anh
Nước Hoàng Hà từ trời tuôn xuống
Chảy băng ra biển chẳng quay về.
Lại chẳng thấy
Lầu cao gương sáng thương đầu bạc
Sớm tựa tơ xanh, chiều đã tuyết
Đời khi đắc ý hãy nên vui
Chớ để chén vàng trơ trước nguyệt.
Trời sinh ta tài ắt phải chọn
Nghìn vàng tiêu hết rồi có thôi
Mổ dê, giết trâu lại vui nữa
Đủ ba trăm chén một lần mời.
Sầm Phu Tử
Đan Khâu Sinh
Nào kèo rượu, chén chớ dừng!
Cùng người ca một khúc
Xin người nghiêng tai hãy lắng nghe
Tiệc lớn chuông trống dạo chẳng qúy
Không được tỉnh đâu, phải say nhè
Thánh hiền từ xưa đà lạnh ngắt
Lưu danh thiên hạ kẻ ôm be
Trần Vương thuở trước yến Bình Lạc
Đấu rượu vạn tiền say một cuộc
Chủ nhân xin đừng nói thiếu tiền
Mai kiếm rượu về lại cùng chuốc
Áo cừu ngựa qúy của ta đâu
Hãy sai hầu trẻ đem đổi rượu
Cùng uống cho tan vạn cổ sầu.
--Bản dịch của Nguyễn phước Hậu--
Anh chẳng thấy sao?
Hoàng Hà sóng nước tự trời tuôn
Cuồn cuộn ra khơi ở lại luôn.
Sáng tóc tơ xanh, chiều tuyết bạc,
Mẹ Cha tóc trắng ngắm gương buồn!
Đời người còn dịp nên vui hưởng,
Chớ để chén vàng thẹn nguyệt suông.
Tài giỏi trời cho dùng đúng chỗ
Nghìn vàng tiêu hết có tiền muôn.
Mỗi lần uống đủ ba trăm chén,
Giết mổ dê trâu yến ẩm thường.
Này ông Sầm, bác Đan Khâu
Cùng mời uống rượu, dừng đâu chén mời.
Có anh ta hát một bài
Xin bạn vì ta hãy lắng tai,
Món quý nhạc hầu là thứ yếu
Không mong tỉnh rượu chỉ mong say.
Xưa nay hiền thánh đều im bặt
Chỉ có kẻ say để tiếng đời
Xưa tiệc Trần Vương cung Bích Lạc
Nghìn đồng một đấu uống vui cười..
Đố ai dám bảo nghèo tiền bạc,
Mua rượu về mau chuốc chén mời!
Ngựa năm sắc, áo vàng thoi
Con ơi đổi lấy một vò rượu ngon.
--Bản dịch của Hoa Sơn--
SẮP MỜI RƯỢU
Người có thấy Hoàng Hà nước đổ
Cuộn ra khơi nào trở về đâu?
Lầu soi gương tóc hôm nào
Buồn tơ xanh sớm, chiều sao trắng ngần.
Khi đắc ý vui tràn, đừng hẹn
Chớ để ly vàng thẹn bóng trăng?
Tài ta đâu lẽ nằm khan
Dù cho tiêu sạch ngàn vàng, có ngay.
Mổ trâu dê vui vầy chúng bạn
Uống ba trăm chén cạn cùng nhau
Bác Sầm ơi, Bác Đan Khâu
Hãy mau nâng chén, tránh câu khước từ.
Vì bạn hữu, ta chừ hát tặng
Hãy vì ta mà lắng tai nghe
Nhạc hầu món lạ ích chi?
Sao bằng say mãi thiết gì thế gian!
Danh hiền đức ai màng đến nhỉ?
Chỉ kẻ say tiếng để muôn đời
Trần Vương, Bình Lạc yến mời
Mười nghìn một đấu, ca vui đêm ngày.
Người đừng nghĩ tiền đây không đủ
Mang rượu ra trăm hũ cho mau
Áo cừu ngựa quí, con đâu?
Đem đi đổi rượu quên sầu nghìn thu!
--Bản dịch của Võ Thị Xuân Đào (Vũ Thị Thiên Thư)--
Chàng chẳng thấy Hoàng Hà nước đổ
Từ trời cao biển cả không về
Lầu cao gương tóc bạc phơ
Sáng xanh tơ biếc chiều mơ tuyết trời
Hãy vui sống trong cơn đắc ý
Chén Hòang Kim múc lấy trăng vàng
Trời cho tài giỏi ngang tàng
Ngàn vàng tiêu hết ngàn vàng lại sinh
Giết trâu ngựa cùng vui hãy tính
Uống ba trăm chén tỉnh say nầy
Kính Sầm Phu Tử Đan khâu
Tiệc bày sắp sẳn cùng nhau chớ dừng
Tay nâng chén bài ca tửu hứng
Chàng vì ta xin lắng nghe cùng
Sơn hào hải vị vì chưng
Nguyện say say mãi dẫu rằng ngữa nghiêng
Xưa tịch mịch thánh hiền nổi tiếng
Chỉ riêng ta tửu lượng ghi đời
Trần Vương Bình Lạc yến mời
Mười nghìn một đấu rượu cười thỏa thê
Đừng lo lắng gì ta kém thế
Uống chưa say ta sẽ mang về
Áo nghìn vàng với ngựa hoa
Bảo con đổi lấy cho ta rượu đào
Say cho tiêu vạn cổ sầu
--Bản dịch của Trần Nhất Lang--
BÀI CA MỜI RƯỢU
Người có thấy
Sông Hoàng Hà nước chảy từ trên trời
Tuôn ra biển và không trôi trở lại
Thấy chăng, tóc đài gương soi trắng mái
Sớm xanh tơ, chiều tối tựa tuyết sương.
Cứ vui đi, khi đắc ý chớ lo lường
Sao nỡ để chén vàng suông nguyệt giãi
Tài sẵn có ắt ông xanh hậu đãi
Ngàn vàng kia tiêu hết lại có ngay.
Hãy mổ trâu, dê cùng bạn hữu vui vầy
Lúc cao hứng hãy cạn ngay ba trăm cốc
Bác Sầm ơi, bác Đan xin nhập cuộc
Mời nâng ly, cùng nhau chuốc liền tay.
Vì bạn thân ta hát một khúc này
Xin các bạn lắng tai nghe cho kỹ
Đâu phải tiệc trống chuông, ngọc vàng là quý
Chỉ muốn say, say tuý luý mà thôi.
Từ ngàn xưa hiền thánh tên chẳng để đời
Duy kẻ say rượu mọi người còn nhắc
Nhớ Trần Vương mở tiệc xưa Bình Lạc
Mười ngàn chung cho mặc sức vui cười.
Này chủ nhân sao lại chê túi bạc ta vơi
Mua ngay rượu để vui chơi chúng bạn
Trẻ đâu, ngựa ngũ hoa, áo cừu ngàn lạng
Đổi rượu ngon say quên lãng kiếp sầu.
--Bản dịch của Nguyễn Tâm Hàn--
Người chẳng thấy
Nước Hoàng Hà từ trời cao tuôn chảy
Nhập biển Đông rồi đã chẳng quay về
Trên thềm cao soi gương tóc phai đi
Sáng óng mượt . . .
chiều . . . pha mầu sương tuyết
Hãy vui hưởng cuộc đời
Chớ để bình vàng không bóng nguyệt
Trời sinh ta để vui hưởng cuộc đời
Tiêu nghìn vàng trời cũng lại cho thôi
Trâu, dê giết, cứ vui …quên bờ bến
Hãy uống đi. . .một hơi vài trăm chén
Này Sầm, Đan hai lão bạn ta ơi
Uống cho mau, rượu ta lại sắp mời
Vì hai bác, ta ngân vang lời hát
Cùng nghe nhé:
Nào soạn ngọc, cổ chung tấu nhạc
Hãy say hoài, tỉnh để mà chi
Thánh hiền kia tên tuổi cũng phai đi
Ta thánh rượu, muôn đời Ông-ngất-ngưởng
Nơi Bình Lạc, Trần Vương xưa yến hưởng
Rượu, tiền dư bừa phứa cứ vui chơi
À ... chủ nhân nghĩ ta cạn túi rồi
Đâu dễ vậy, ta mua thêm, uống nữa
Lấy ngựa hoa
lấy áo cừu đổi phứa
Uống cho say quên phứt thế nhân sầu
--Bản dịch của Anh Nguyên--
Hãy mời rượu
- Anh thấy chăng: nước sông Hoàng từ trên trời tuôn
đổ xuống, chảy theo dòng ra biển chẳng quay lui?
- Anh thấy chăng: các cụ nhà trước gương sáng buồn
tóc bạc, sớm như tơ xanh chiều tuyết pha rồi?...
Đời vừa ý phải vui mừng,
Dưới trăng, chén ngọc xin đừng để không.
Trời sinh, tài có chỗ dùng,
Nghìn vàng nếu hết, đến không mấy hồi.
Trâu dê giết để vui thôi,
Ba trăm chén rượu một hơi thỏa tình.
Sầm, Đan, hai bạn thâm tình,
Rượu mời, chén ngọc chớ đình mất vui.
Bạn hiền, ca một khúc thôi,
Vì tôi, xin hãy tạm ngồi lắng nghe.
Trống, chuông, yến, ngọc, chẳng mê,
Chỉ mong say mãi, chớ hề tỉnh lên.
Xưa nay vắng tiếng Thánh, Hiền,
Chỉ người uống rượu để tên lại đời.
Trần vương, Bình-Lạc tiệc vui,
Mười ngàn đấu rượu, cuộc chơi ban liền.
Chủ nhân sao nói thiếu tiền?
Cứ mua để đãi bạn hiền cho say,
Ngựa Ngũ-Hoa kia,
Áo Thiên-Kim này.
Tiểu đồng đi đổi rượu ngay đi nào,
Tiêu sầu vạn cổ cùng nhau!...
--Bản dịch của Vương Thanh--
Mời Uống Rượu
Bạn chẳng thấy sông Hoàng nước tự trời cao
Cuồn cuộn ra biển chẳng bao giờ về
Lại há chẳng thấy: lầu cao, buồn tóc sương pha
Tơ xanh buổi sớm, chiều hoa tuyết rồi
Khi đắc ý, hãy tận vui
Chén vàng chớ để không ngời ánh trăng
Tài ta trời đã phú ban
Chỗ dùng ắt có, lo toan làm gì
Ngàn vàng hết, sẽ kiếm về
Mổ trâu dê, tận khoái hề, ta ơi ...
Ba trăm chén một cuộc chơi
Sầm, Đan, hai bạn xin mời
Rượu ngon cạn chén khà hơi chớ dừng ...
Vì nhau, ta hát tiếng lòng
Vì ta, xin bạn hãy cùng lắng tai :
Chuông trống cổ, ngọc trai đâu đủ quý
Nguyện kiếp này say tuý luý trần gian
Thánh hiền xưa vẫn âm thầm
Dân say còn để tiếng tăm muôn đời
Trần vương, Bình Lạc một thời
Ngàn vàng, một tiệc rượu cười triền miên
Chuyện xưa còn đó, chưa quên
Chủ nhân sao nói thiếu tiền để say
Ngựa năm sắc, áo cừu đây
Hãy kêu con trẻ đổi ngay rượu nào !
Men nồng chuốc chén cùng nhau
Cho sầu vạn cổ tan vào hư không !...
--Bản dịch của Hoàng Hà Vũ Quang Hân--
Người biết chăng:
Hoàng Hà ơi lưng trời ngọn nước
Ra biển rồi có ngược về đâu
Lầu gương soi trắng tóc sầu
Sáng còn xanh biếc tối mầu bạc phau
Đời đắc ý hãy mau tận hưởng
Ta nhìn trăng rượu uống đến cùng
Trời sinh tài ấy sẽ dùng
Ngàn vàng lại có ngại ngùng nỗi chi
Bò dê mổ tiệc tùng thỏa chí
Ba trăm ly dốc chỉ một lần
Này chàng Đan hỡi bác Sầm
Rượu dâng rồi đó còn ngần ngại sao
Ta vì bạn lẽ nào không hát
Bạn nghe ta cảm tác lời ca
Tiệc vui chiêng trống gần xa
Ta không muốn tỉnh tỉnh là để say
Bóng thánh hiền giờ đây vắng ngắt
Chỉ còn ta có mặt nơi này
Trần-Vương Binh -Lạc những ngày
Mười ngàn một hũ cứ bày tiệc đi
Chủ nhân hỡi sợ gì tiền thiếu
Xin cùng ta chuốc rượu cho say
Ngựa năm sắc áo cừu này
Hãy đem đổi hết chén cay tuyệt vời
Cùng quên sầu mộng muôn đời
--Bản dịch của Trần Minh Tú--
Bác chẳng thấy
Hoàng Hà cuồn cuộn trên cao
Tuôn ra biển lớn chẳng sao trở về?
Lại như cha mẹ gần kề
Soi gương trông tóc bộn bề âu lo
Sớm còn xanh biếc như tơ
Chiều như tuyết trắng bạc phơ mái đầu
Đời người mấy dịp hưởng đâu
Chén vàng hãy để trăng thâu chiều lồng.
Tài trời tất chẳng để không
Nghìn vàng tiêu hết, gắng công lại đầy
Trâu dê mổ để say đây
Ba trăm chén ấy vui vầy một phen
Sầm Khâu hai bác chớ quên
Rượi mời đã rót đừng nên ngừng mà
Vì bạn ta sẽ hát ca
Chung vui xin hãy nghe ta hát này
Cỗ bàn nhạc quý cũng hay
Nhưng sao bằng được vui say quên ngày
Thánh hiền im bặt xưa nay
Muôn đời lưu tiếng kẻ say thôi mà
Bình Lạc yến tiệp xưa xa
Mười ngàn một đấu rượi mà vẫn tươi
Bảo ta tiền ít đáng cười
Hãy mau mua rượi cùng người ca vang
Ngựa năm sắc áo nghìn vàng
Con đem đổi hết rồi mang rượi về
Rượi ngon rót chén tràn chề
Cùng nhau quên hết bộn bề sầu lo
--Bản dịch của Nguyễn Minh--
Nước sông Hoàng từ trời trút xuống
Ra biển khơi chẳng muốn quay về
Nhà giàu soi kiếng não nề
Tóc xanh ban sáng, chiều vể bạc phơ
Do đó phải chơi cho đã kiếp
Đừng ngắm trăng với chiếc chén không
Có tài ta phải biết dùng
Ngàn vàng tiêu hết, vừa trông có liền
Giết trâu dê mở diên khai yến
Phải uống ba trăm chén một lần
Nào bác Sầm, nào cháu Đan
Hãy luôn nâng chén, đừng toan ra về
Vì các ông ta ca một khúc
Xin các ông nghiêm túc lắng nghe:
“Món ngon, chuông trống, quí gì
Quí là ở chỗ li bì say sưa
Thánh hiền đã từ xưa chìm lặng
Chỉ có dân rượu mạnh còn danh
Trần vương quán Lạc rành rành
Rượu ngon một chén ngàn vàng như không”
Chủ đừng nói là không tiền bạc
Mua rượu đi tôi bác uống vui
Ngựa hoa áo quí đâu rồi
Kêu con đổi rượu cùng tôi khề khà
Cho sầu vạn cổ tiêu ma….
--Bản dịch của Viên Thu--
Sắp mời rượu
Anh chẳng thấy,
Sông Hoàng hà xuống tự trời cao,
Ra biển chẳng về lại đấy sao ?
Anh có thấy,
Buồn soi tóc bạc kính cao đường,
Sáng tựa tơ xanh, tối tuyết vương.
Người hỡi, tận vui khi đắc ý,
Dưới trăng đừng để cạn bôi vàng.
Trời sinh tài ắt hữu dùng đây,
Tiêu sạch ngàn vàng lại có ngay.
Mổ cả trâu dê mà tận hưởng,
Chuốc ba trăm chén cả lần say.
Nào bác Sầm, Đan Khâu cháu đấy,
Nâng bôi, mình mãi rượu vơi đầy.
Ta vì bạn lại ca nên khúc,
Xin hãy vì ta cứ lắng tai.
“Trống chuông yến tiệc quý cao gì,
Chỉ thích say, nào muốn tỉnh chi.
Bậc thánh xưa rày đều vắng lặng,
Chỉ người say mới được danh đề.
Trần công, Bình lạc tiệc vô song,
Một đấu mười ngàn cứ tỉnh không.”
Nhà chủ chớ than tiền chẳng đủ,
Hãy mau mua rượu uống vui cùng.
Ngựa năm sắc, cả áo cừu,
Bầy trẻ hãy đem mà đổi rượu.
Ta uống cho tiêu Vạn cổ sầu !
--English Version--
Bringing in the Wine
See how the Yellow River's water move out of heaven.
Entering the ocean,never to return.
See how lovely locks in bright mirrors in high chambers,
Though silken-black at morning, have changed by night to snow.
... Oh, let a man of spirit venture where he pleases
And never tip his golden cup empty toward the moon!
Since heaven gave the talent, let it be employed!
Spin a thousand of pieces of silver, all of them come back!
Cook a sheep, kill a cow, whet the appetite,
And make me, of three hundred bowls, one long drink!
... To the old master, Tsen,
And the young scholar, Tan-chiu,
Bring in the wine!
Let your cups never rest!
Let me sing you a song!
Let your ears attend!
What are bell and drum, rare dishes and treasure?
Let me br forever drunk and never come to reason!
Sober men of olden days and sages are forgotten,
And only the great drinkers are famous for all time.
... Prince Chen paid at a banquet in the Palace of Perfection
Ten thousand coins for a cask of wine, with many a laugh and quip.
Why say, my host, that your money is gone?
Go and buy wine and we will drink it together!
My flower-dappled horse,
My furs worth a thousand,
Hand them to the boy to exchange for good wine,
And we will drown away the woes of ten thousand generation!